حسینیه اسمی خان گلمکان از بناهای تاریخی این شهر در استان خراسان رضوی است که اخیرا مرمت شده است. حسینیه اسمی خان واقع در محله وسط قلعه بالا در سال ۱۲۶۰، توسط مرحوم اسماعیل خان (معروف به اسمی خان) وقف واسناد آن در همان سال، تنظیم و اینگونه نام ایشان در تاریخ ثبت شد. حسینیه اسمی خان، منزل خود ایشان بوده و قدمت این بنا حدود ۱۸۰ سال می باشد که به کرار در طول زمان مرمت و بازسازی گردیده و هم اکنون در لیست ابنیه میراث فرهنگی ثبت شده است. مقبره ایشان در قسمت در ورودی ایوان عبدالرحمن گهواره گر قرار دارد. هدف از تاسیس این موقوفه طبق شروط قید شده در وقف نامه عینا:
- ۳ سهم از در آمد موقوفه جهت تعزیه داری سالار شهیدان
- یک سهم جهت سوم الصوات جهت واقف خیراندیش
- ۱سهم جهت رد مظالم
- ۱سهم جهت حق التولیه متولی وقف
هر سال در دهه اول محرم طبق نظر واقف، مراسم عزاداری امام حسین (ع) برگزار می گردد والباقی در آمد نیز طبق نظر واقف جهت خیرات که خود به نوعی رد مظالم ،جهت واقف می باشد هزینه گشته و در اختیار تعدادی مستمندان و خیریه های عام المنفعه قرار می گیرد. کلیه فعالیت های انجام شده توسط متولیان وقف و طبق نظر واقف صورت می پذیرد. اصل وقف نامه در رابطه با مزرعه یک لنگه گلمکان که حدود ۳۷۵ هکتار می باشد و دارای یک قنات است که توسط متولیان اداره می گردد.
حسینیه ها معماری خاصی دارند و از نظر شکل و شمایل و طراحی ساخت با دیگر اماکن مذهبی متفاوت هستند. معماری حسینیه ها متفاوت از معماری مساجد است، زیرا مساجد فضای سرپوشیده ای هستند که ویژه اقامه نماز ساخته شده اند اما حسینیه ها فضای باز و بدون سقف هستند که برای برگزاری تعزیه و شبیه خوانی تعبیه شده اند. اغلب حسینیه ها چادرپوش یا خیمه پوش بوده اند به نحوی که به صورت موقت چادری بر روی بخشی از سقف آن نصب می شد که نمادی از خیمه امام حسین (ع) باشد و فضای کربلا را حین برگزاری تعزیه برای مردم تداعی کند. حسینیه از ابتدا دارای حیاط مرکزی بزرگ برای برگزاری شبیه خوانی و تعزیه بوده که در وسط محوطه عزاداری هیات یا مراسم تعزیه و روضه خوانی برگزار می شد و مردم به تماشای آن می ایستادند. در پیرامون حیاط حسینیه دو طبقه وجود داشت که یک طبقه مخصوص نشستن مردان و طبقه دوم مخصوص نشستن زنان برای تماشای تعزیه و مراسم عزاداری بوده است.
منابع:
- seeiran.ir
- anjomankaraj.blogfa.com
- isna.ir
