نوزاد از دهستان گلمکان و ازتوابع شهرستان چناران، در میان دره ای کم عمق به فاصله حدوداً سی کیلومتر شرق چناران قرار گرفته و از نواحی ییلاقی قلمداد می شود. در حاشیه شرقی روستا، تپه ای ماسه ای وجود دارد که بر فراز آن بنای معروف به آرامگاه خواجه عبدالرحمن گهواره گر احداث گردیده است. این بقعه از بناهای عهد تیموریان است که بر روی گور عبدالرحمان گهواره گر از عرفای قرن هشتم احداث گردیده است. در چهار طرف گنبد رواق یا ایوان ها دور می زند و لیکن چون سال هاست مورد مراقبت و تعمیر نبوده سقف ایوان ها جا به جا ریخته و ناودان های سنگی بام آنجا فرو ریخته و مقداری از آجر های سقف را بارندگی برف و باران ریخته است. مقبره عبدالرحمان گهواره گر در زیر گنبد در حجره کوچکی است که قبر در وسط آن واقع شده است. بنا با آجری بسیار زیبا و هنرمندانه ساخته شده نوع معماری و گنبد این بنا و قرار گرفتن بر بالای تپه مشرف بر روستا، جلوه ای منحصر به فرد به آن بخشیده است. مصالح بنا را آجرهای مربع شکل تشکیل می دهند. سنگ قبر یا کتیبه اولیه آرامگاه از بین رفته و سنگ قبری مرمرین در سالهای اخیر بر مدفن خواجه تعبیه گردیده است. سطح دیوار های بنا طی چند مرحله با گچ اندود گردیده است. در قسمت های فرسوده حداقل چهار لایه اندود گچ به ضخامت های مختلف قابل تشخیص است و نکته قابل توجه در گچکاری بنا، تفاوت رنگ لایه های گچ می باشد. گج به رنگ قرمز احزایی می باشد که به نظر می رسد مقصود از این عمل تزئین بنا بوده بر روی قسمتی از اندود گچ رنگی یاد شده و در دیوار سمت چپ ایوان ورود ی مقبره نقش هایی از قبیل قمه، خنجر، دست نقوش ردیف صلیب شکسته معروف به کلید یونانی نقش گردیده است. عرصه زمین زیر بنای مقبره شانزده در شانزده متر و جمعا دویست و پنجاه و شش متر مربع شامل تمام ساختمان مقبره می باشد. عرض رواق های اطراف پنج متر و ارتفاع بنا نیز پنج متر و نیم است و از پایه های ایوان ها چوب هایی برای استحکام و پشت بند گنبد نصب شده و سقف تمام رواق ها یا ایوان ها رو به خرابی است. بلندی ساقه گنبد پنج متر است و ارتفاع نیزه گنبد از روی زمین چهارده متر و نیم می باشد. بلندی گنبد از پشت بام ایوان ها نه متر است. ورودی مقبره در طرف شمال واقع شده و در مقابل در تا قریب ده متر به طرف شمال راهی برای مقبره سنگ فرش کرده بوده اند که سنگ فرش مذکور به دو پایه آجری نیمه خراب منتهی می شده و آن دو پایه به منزله دروازه ورودی به فضای اطراف مقبره بوده است. سنگ قبرهای قدیمی قبرستان سطح تپه از نوع سنگ های متوسط سیاه رودخانه ای و مربوط به دوره صفوی و قاجار می باشد.
سروهای کهنسال مزار گهواره گر
در اطراف مقبره گهواره گر اشجار کهنسالی به طور طبیعی روییده که فقط از آب برف و باران بهره مند است. چون در نزدیکی مقبره واقع گردیده مردم به احترام مقبره از دست اندازی و شکستن و بریدن شاخه های اشجار خودداری می کنند.
محوطه باستانی اطراف مزار
در میان دره سمت غرب تپه ای که آرامگاه بر آن استوار گردیده، محوطه ای باستانی وجود دارد که به استناد سفالینه های پراکنده بر سطح آن، می توان آنرا به قرون اولیه اسلامی نسبت داد. از متنی که بر روی سنگ قبری در مقابل مقبره ای معروف به شیخ حافظ وجود دارد و با خط ثلث و کمی نامفهوم حکاکی گردیده و نیز با استناد به متون دیگر چنین بر می آید که عبدالرحمن گهواره گر در اواخر قرن هشتم در قید حیات بوده است. این سنگ قبر اینک در میان قبرستان قدیمی روستا ابرده علیا و در کنار راه شاندیز-ابرده وجود دارد. (مقبره مربوط به شیخ حافظ ابردهی از عرفای قرن هشت است که با مولانا ضیاالدین علی مایانی و عبدالرحمن گهواره گر مراوده داشته است)
منابع:
- fa.wikipedia.org
- golmakane.blogfa.com
