دریاچه بزنگان با نام انگلیسی bazangan lake در موقعیت جغرافیایی E6029 N3618 در استان خراسان رضوی واقع است. دریاچه بزنگان (bazangan)، در حاشیه روستای بزنگان، مرکز دهستان گل بی بی و روستایی از توابع بخش مرزداران شهرستان سرخس، استان خراسان رضوی است. و در فاصله 70 کیلومتری شهر سرخس قرار دارد.
وسعت این دریاچه حدود ۸۰ هکتاراست و عمیق ترین نقطه آن ۱۲ متر بوده و عمق متوسط آن حدود 8 متر است.
به لحاظ اهميت اکولوژيکي، اين درياچه از اوايل دهه 1350 مورد توجه قرار گرفت و امر حفاظت از اين عرصه طبيعي در دستور کار سازمان حفاظت محيط زيست خراسان ضوي قرار داده شد و در سال 1386 بر اساس مصوبه شماره 275 در تاريخ 19 فروردين ماه سال 1385 شوراي عالي حفاظت محيط زيست کشور به عنوان اثر طبيعي ملي مشخص شد.
آب این دریاچه از بارندگی های سالانه و چشمه های کوچک حاشیه و کف دریاچه تامین می شود. این دریاچه مرکز پرورش ماهی قزل آلا است.
منطقه دارای آب وهوای گرمسیری بوده و درجه حرارت هوا در تابستان به بیش از 30 درجه و سطح آب دریاچه تا 24 درجه سانتیگراد اندازه گیری شده است.
برطبق یکی از تحیقیقات انجام شده، در مجموع 65 گونه، متعلق به سه گروه فيتوپلانکتوني شامل 10 گونه سيانوفيسه، 18 گونه کلروفيسه و 37 گونه باسيلاريوفيسه شناسايي شد.
درياچه بزنگان داراي ويژگيهاي خاص و از اهميت علمي و تحقيقاتي بالايي برخوردار است كه همه ساله در فصلهاي پاييز و زمستان و اوايل بهار زيستگاه بسيار مناسبي جهت زمستان گذراني پرندگان مهاجر آبزي و كنار آبزي مي باشد. از بیش از پانصد گونه پرنده بومی ایران، 140 گونه آن در منطقه تالاب بزنگان مشاهده شده است.
دریاچه بزنگان زیستگاه کپورماهیان بویژه کپور معمولی (Cyprinus carpio) تواست و قزل آلای رنگین کمان (Oncorhynchus mykiss) نیز از اواسط دهه پنجاه شمسی، در آن رهاسازی شد، همچنین تعدادی گونه های بومی نیز در آن زیست می کنند. در خرداد ماه سال 1389، نیز حدود ده هزار قطعه بچه ماهی سفید برای اولین بار در این دریاچه توسط شیلات رهاسازی شده است. مسابقات ماهیگیری نیز هر از گاهی با نظارت سازمان حفاظت از محیط زیست در این دریاچه برگزار می گردد.
به اعتقاد پژوهشگران زمین شناس ساختار این دریاچه به دوران های دوم و سوم زمین شناسی می رسد و در اثر فعالیتهای تکنونیکی و عوامل کوهزایی شکل گرفته است.
ویژگیهای دریاچه
از ویژگیهای دریاچه تشكیل آن بر روی سازه ای آهكی مربوط به دوران دوم زمین شناسی است كه حاكی از قدمت ایجاد آن می باشد و ارزش مطالعاتی قابل ملاحظه ای از نظر زمین شناسی و دیرینه شناسی و مطالعات تغییر و تحولات محیطی منطقه درگذشته بوجود آورده است. این بزرگترین آبگیر طبیعی استان خراسان رضوی ویژگی آبهای دریایی را دارا می باشد و سطح دریاچه بخاطر بالابودن املاح آن هیچگاه یخ نمی بندد.
وجود طبقات گرمایی دریاچه را به سه زیستگاه با شرایط و گونه های زیستی متفاوت تقسیم نموده است. این پدیده منظم گرمایی كه عمدتاً در فصل تابستان در این دریاچه دیده می شود باعث می گردد در زمان گرم شدن هوا و بالارفتن درجه حرارت آب در تابستان سه طبقه مشخص گرمایی ایجاد گردد كه طبقه زیرین با حدود یك سوم گرمای سطح آب محیط مناسبی را جهت زندگی ماهیان سرد آبی فراهم می نماید.
دریاچه در حال حاضر علیرغم نداشتن زیستگاه مناسب پرندگان آبزی سالیانه میزبان دهها نوع پرنده مهاجر آبزی از انواع اردكها، پلیكان، فلامینگو ، قو می باشد. آنقوت و چنگر از پرندگانی هستند كه در این دریاچه تخم گذاری و زاد و ولد می نمایند.
دریاچه از نظر مواد غذایی خودكفا بوده و دوران الیگو تروفیك را پشت سر نهاده و در ابتدای دوران ایو تروفیكی می باشد.
از نظر پوشش گیاهی در دریاچه جلبكهای قهوه ای و در سواحل آن گز، پده، كلپوره، باریجه زیره سیاه و گیاهان یك ساله نظیر گرامینه ها قابل مشاهده است. از پرندگان دریاچه می توان مرغابی، حواصیل ، چنگر، آنقوت را نام برد.
از نظرلیمنولوژیكی و شرایط اكولوژیكی، لب شور بودن آب دریاچه، طبقات گرمایی، رسوبگذاری ادوار گذشته و … ارزشهای مطالعاتی بسیاری برای محققین فراهم نموده است.
سطح دریاچه در گذشته نه چندان دور بیش از دو برابر اندازه فعلی بوده و رسوبگذاری شدید قسمتهای شمالی را پر و از دریاچه جدا نموده است كه در جهت احیاء و بهره وری معقول ضروری است مجدداً احیاء گردد.
غار بزنگان
از جاذبه های طبیعی نزدیک به این دریاچه غار بزنگان است که در شش کیلومتری جنوب غربی روستای بزنگان واقع شده و قدمت آن به لحاظ آثار بدست آمده به پیش از میلاد بر می گردد.
منابع
tishineh.com
fa.wikipedia.org
irandeserts.com
angling.ir
negahmedia.ir
