بقعه سلطان سلیمان در روستایی به نام " سلطان سلیمان " در ۶۵ کیلومتری شرق تربت حیدریه، در شهرستان زاوه، منطقه کوهپایه ای دهستان سلیمان با طول جغرافیایی ۵۴/ ۵۹ و عرض ۱۸/ ۳۵ درجه، در ارتفاع ۱۶۹۰ متر از سطح دریا واقع شده است. زاوه در نخستین سده های اسلامی جزو ولایت نیشابور محسوب می شد. در دوره تیموریان این سرزمین با توجه به مرکزیت هرات جزو ولایات این شهر بود. مردم منطقۀ تربت و زاوه معتقدند سلطان سلیمان فرزند موسی بن جعفر (ع) است، در توضیح باید گفت امام موسی کاظم (ع) فرزندی به نام سلیمان داشت که علمای انساب نیز نسب او را تأیید و نام مادرش را " ام ولد " نوشته و او را در شمار فرزندان بدون عقب امام موسی کاظم ( ع) آورده اند. اما تحقیقات در شرح حال سلیمان بن موسی (ع) آمدن وی به منطقه خراسان، شهادت یا درگذشت وی در منطقه زاوه را تأیید نمی کند. علاوه بر این برای سلیمان بن موسی در چند مکان دیگرایران از جمله ساوه، کاشان، کرج و نیشابور نیز بقعه هایی به همین نام وجود دارد و از قدمت تاریخی زیادی برخوردارهستند. قدمت امامزاده سلیمان بن موسی ( ع) و فضل بن موسی (ع) در ساوه به قرن ششم هجری و سلطان سلیمان در کاشان به دوره صفویه می رسد.
قاضی احمد قمی در ذیل حوادث سال ۹۹۰ قمری، آنجا که از شورش مرشد قلی خان استاجلو در خراسان، پناه گرفتن وی در قلعه تربت زاوه و محاصره قلعه توسط سلطان محمد صفوی سخن می گوید؛ از کشته شدن میر سید سلطان سلیمان ولد میر محمد کسکنی که جوانی هیجده ساله و صاحب جمال بود در شب تاسوعای حسینی در حوالی قلعه تربت خبرمی دهد. احتمال قریب به یقین بقعه سلطان سلیمان متعلق به همین سلطان سلیمان کسکنی باشد، زیرا در داخل بقعه اتاقک کوچکی قرار دارد که خادم بقعه به نقل از معمرین اظهار می داشت در آنجا شمشیر، زره و لوازم جنگی امامزاده قرار داشته که بعد ها مورد سرقت قرار گرفته است. همچنین در اعتقاد معمرین محل امامزاده فردی جنگجو بوده است که در نتیجه می تواند با شخصیت سید سلطان سلیمان کسکنی انطباق داشته باشد. لازم به ذکر است در روستای کسکن سبزوار که سید سلطان سلیمان از سادات آنجاست، شاخه ای از سادات حسینی از نسل زید بن امام زین العابدین (ع) ساکن بوده اند.
مشخصات بنا
درب بقعه دارای تاریخ ۱۲۵۶ق می باشد. طبق وقفنامه موجود دراداره اوقاف تربت حیدریه در سال ۱۲۶۹ق شخصی به نام احمد فرزند قلیچ، تمامی ملک و آب روستای سلطان سلیمان را وقف بر مدفن امامزاده کرده است. مساحت ساختمان امامزاده حدود ۱۰۰ متر، با ارتفاع ۱۰ متر می باشد. گنبدی ساده بر روی بنا ی چهار گوش قرار گرفته که جدیداً توسط میراث فرهنگی مرمت و بازسازی شده است. پایه های ساختمان از سنگ و گچ نیم کوب و بقیه بنا از آجر چهار گوش و گچ نیم کوب تشکیل شده است. در ورودی امامزاده از جنس چوب می باشد که دو لنگه آن منبت کاری شده و بر درب سمت چپ " سوره نصر" و " آیة الکرسی " حک شده است. داخل امامزاده نیز دارای محراب، ضریح فلزی و یک حجره کوچک است. بنا از درون مقرنس کاری شده و دارای سرطاق هایی با سبک معماری بقعه قطب الدین حیدر (واقع در تربت حیدریه) می باشد. سقف بنا ظاهراً درگذشته گچ کاری هایی داشته که به مرور زمان و به علت بارندگی از بین رفته و به تازگی تا ارتفاع چهار متری دوباره سفید کاری گردیده است. قدمت بنای امامزاده به دوره صفویه می رسد که در دوره قاجار به صورت کنونی باز سازی شده است. بارگاه این امامزاه دارای هیأت امنا است و زیر نظر اداره اوقاف اداره می شود. آب و زمینهای موقوفه امامزاه توسط اداره اوقاف به اجاره زارعین واگذارشده است. زائر سرایی نیز در اطراف امامزاده ساخته شده که در برخی ایام سال پذیرای زائران می باشد.
منابع:
- میراث فرهنگی استان خراسان رضوی
- fa.wikipedia.org
- gouharbinalod.blogfa.com
