مزینان از کهن ترین روستاهای داورزن است که در فاصله پنج كيلومتری شهر داورزن و در حاشيه كوير قرار دارد كه با بناهای تاريخی فراوان، مقصد بسياری از گردشگران واقع شده است. این روستا علاوه بر جاذبه های گردشگری فراوان، از نقطه نظر فرهنگی نیز حائز اهمیت است. مزینان، خاستگاه خاندان شریعتی و زادگاه دکتر علی شریعتی نیز می باشد. نام کتاب دکتر شریعتی «کویر» هم برگرفته از کویر مزینان است که متاسفانه یکی از کویرهای فراموش شده ایران لقب دارد. در حالی که این کویر از پتانسیل بالایی در جذب گردشگر برخوردار بوده و شبهای آن هم بسیار دیدنی و خیال انگیز است و می تواند به یکی از مراکز اصلی ستاره شناسی و پایگاه های نجوم کشور تبدیل شود.
تاریخچه
قدمت خطه مزینان به ۱۲۰۰ سال قبل از میلاد مسیح بازمی گردد. جاده ابریشم یا راه ابریشم که شبکه راه های متصل شده ای به منظور بازرگانی در قاره آسیا بود شرق و غرب و جنوب آسیا را بهم و به شمال آفریقا و شرق اروپا متصل می کرد. این راه از شهرستان توان هوانگ در چین به ولایت کانسو می آمد و از آنجا داخل ترکستان شرقی امروزی می شد و از طریق بیش بالیغ و آلمالیغ و اترار به سمرقند و بخارا می رسید. در بخارا قسمت اصلی آن از راه مرو، سرخس، نیشابور، سبزوار، گرگان به ری می آمد و از ری به قزوین و زنجان و تبریز و ایروان می رفت و از ایروان به طرابوزانیا به یکی از بنادر شام منتهی می گردید. مزینان نیز در مسیر این راه تاریخی قرار داشت.
شرایط جغرافیایی
مزینان در ۶ کیلومتری جنوب غربی داورزن و در ۲۹۵ کیلومتری شهر مشهد قرار دارد. مزینان با ارتفاع ۸۱۰ متر از سطح دریا و اقلیم نیمه بیابانی، تابستان های گرم و خشک و زمستان های سرد دارد. مزینان از شمال غربی به روستای بهمن آباد، از جنوب به روستای غنی آباد و از شرق به ارتفاعات پیرامون محدود است.
جاذبه های گردشگری
- از اماکن دیدنی داورزن، رباط شاه عباسی است. قدمت این رباط تاریخی کهن، با توجه به كتيبه سر در ايوان ورودی، به سال ۱۰۶۴ هجری قمری می رسد. این بنا توسط حاج محمد طالب، فرزند حاج معین الدین محمد اصفهانی، به رسم سنت حسنه وقف و برای استراحت زائران و مسافران ساخته شده است. رباط مزینان یکی از بزرگترین و با شکوه ترین رباط های ساخته شده در ایران به حساب می آید که با نقشه ای منحصر به فرد، روبروی ویرانه های کاروانسرای مأمونی احداث گردید. این رباط در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.
- از دیگر جاذبه های گردشگری داورزن و روستای تاریخی مزینان، بادگیر و آب انبار این منطقه است. آب انبار مزینان که به نام دهستانش معروف شده، همزمان با ساخت کاروانسرای مزینان و جزو ابنيه خدماتی کاروانسراست. این آب انبار با تزئينات آجری زيبا، به جهت استفاده آب شرب و مصرفی کاروانيان احداث گرديده و با توجه به ابعاد آجرهای بکار رفته در اثر و نوع معماری، می توان اين بنا را متعلق به عهد صفويه دانست.
- قلعه اسماعیل آباد، بیش از ۱۰۰۰ سال قدمت دارد. این قلعه در حاشیه کویر مزینان و بر بلندای کوه قرار دارد. راه رسیدن به این دژ نظامی صعب العبور بوده و چاه هایی برای خروج از قلعه در آن تعبیه شده است.
- کاریز مزینان در جنوب غربی مزینان واقع شده و مشهور است که به دست طاهر آبشناس از سرداران مأمون عباسی ساخته شده است. طول این کاریز ۱۷ کیلومتر بوده و از طولانی ترین کاریزهای موجود در ایران است و دارای ۳۱۷ عدد چاه می باشد که به وسیله نقب های زیر زمینی به هم متصل شده اند. عمق مادر چاه کاریز ۱۳۰متر می باشد؛ با توجه به اینکه متوسط عمیق ترین مادر چاه های کاریزهای موجود در کشور ۱۲۰ متر است؛ از این حیث نیز کاریز مزینان از کاریزهای استثنایی ایران است.
- بنای هیئت حسینی بالا مربوط به اواخر دوره قاجار-اوایل دوره پهلوی است و در روستای مزینا واقع شده است. این بنا در تاریخ ۲۷ بهمن ۱۳۸۲ با شمارهٔ ثبت ۱۰۹۰۴ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
- تپه بلقوز مربوط به اوایل هزاره اول است و در ۵ آذر ۱۳۸۰ با شمارهٔ ثبت ۴۴۹۵ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
- مسجد پایین قلعه مزینان مربوط به دوره صفوی است و در تاریخ ۱۸ اردیبهشت ۱۳۸۰ با شمارهٔ ثبت ۳۷۷۶ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
- مسجد جامع مزینان مربوط به دوره قاجار است و در ۲۷ بهمن ۱۳۸۲ با شمارهٔ ثبت ۱۰۹۰۳ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
- بقعه کلاته مزینان مربوط به دوره قاجار-دوره پهلوی است و در قسمت مرکزی میان قبرستان روستای کلاته مزینان واقع شده است. این بنا در تاریخ ۱۸ اسفند ۱۳۸۷ با شمارهٔ ثبت ۲۴۹۸۰ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
منابع:
- idehalmag.com
- fa.wikipedia.org
