در شمال شهرستان خلیل آباد در استان خراسان رضوی، آبگرمی طبیعی قرار دارد که در دل کوه واقع شده و از مهمترین جاذبه های ژئوتوریستی منطقه محسوب می شود. چشم انداز فرهنگی، طبیعی و تاریخی این منطقه با دارا بودن دوازده اثر تاریخی موسوم به آسیاب و دره های زیبا و شفگت انگیز با پوشش نیزار و حوضچه های بزرگ آب موسوم به «زو» و حوضچه های آبگرم معدنی قابل توجه است. آبگرم معدنی خلیل آباد سال نود و هشت توسط میراث فرهنگی در فهرست آثار طبیعی ایران به ثبت رسیده است. لازم به ذکر است که جشنواره آبگرم خلیل آباد همزمان با روز جهانی محیط زیست افتتاح می شود که سال ۱۳۹۹ روز جمعه ۱۶ خرداد انجام شد.
اهالی شهرستان خلیل آباد به به این آبگرم " گرمو " می گویند و از خود شهر حدود ۵ کیلومتر فاصله دارد. مسیر رفت و برگشت به سمت حوضچه های آب گرم بسیار مفرح و ماجراجویانه است طوریکه برای رفت و آمد در مسیر باید از درون رودخانه و آب عبور کرد که در برخی قسمتها عمق آن به بیش از دو الی سه متر می رسد. برای راحتی عبور کوهنوردان، در بعضی ازحوضچه های آب، سیم بکسلی جهت عبور وجود دارد. این منطقه زیبا به دلیل بکر بودن آسیب ندیده و از مناطق بکر و زیبای کشور می باشد. بهترین فصل سال برای این مسیر تابستان است که بتوان از مسیر رودخانه لذت برد. ۲ حوضچه آبگرم طبیعی در دل کوه وجود دارد که دمای آب این حوضچه ها ۲۵ درجه بوده و برای درمان بیماری های پوستی، استخوانی و مفصلی مفید است.
آشنایی با ارتفاعات منطقه
منطقه کوهستانی شمالی و جنوبی (ارتفاعات کوهسرخ و فغان): رشته کوه واقع در شمال شهرستان (کوهسرخ) دارای قله های مخروطی آتشفشانی خاموش است که از بلوک خواف در تربت حیدریه شروع شده و از شمال تربت حیدریه می گذرد و در گردنه محمد میرزا جاده اصلی تربت به مشهد را قطع کرده و تا قریه حصار آخرین حد تربت حیدریه امتداد می یابد، سپس به طرف مغرب کشیده می شود. در این رشته کوه یک سری کوهها و تپه های مامورهایی مربوط به دوران سوم زمین شناسی است که در حدود عطائیه و اورت شادی واقع است همچنین در بلوک کوهسرخ، کوههای مربوط به دوران چهارم زمین شناسی وجود دارد که هنوز قله های مخروطی شکل آن دیده می شود. (همانند کوه آتشفشانی که در شمال قریه ریوش قرار دارد که زمانی بصورت آتشفشانی فعال بوده اما فعلا خاموش است و نام اصلی آن نیز آتشفشان بوده و بومیان آنرا آتشان می خوانند.) در قسمت غربی کوهسرخ، قله آتشفشانی دیگری دیده میشود به نام کوه کریز که خاموش بوده و چشمه های آبگرم معدنی از دامنه آن جاری است. این کوه مرکز رشته کوه شمالی است و دارای قلل مخروطی آتشفشانی می باشد. در کوه باغدشت نیز قله آتشفشانی دیده میشود که آبگرم مصرفی از دامنه آن جاری است.
ارتفاعات کوهسرخ از شرق به غرب کاهش می یابد. این رشته کوهستان از سمت غرب به دشت کویر منتهی می شود. در دشت کویر، این رشته کوهستانی بصورت تپه هایی از خاک و شن و همچنین تپه های رملی که بوسیله باد بر روی یکدیگر انباشته شده است، مشاهده می شود. غرب ارتفاعات شمال را دشت کویر فرا گرفته و از سمت شرق ارتفاعات مذکور به کوه چهل تن کدکن تربت حیدریه محدود است. شمال ارتفاعات کوهسرخ را سرزمینهای پست و جلگه ای نیشابور و سبزوار فراگرفته و از جنوب این ارتفاعات به جلگه حاصلخیز و آباد حومه کاشمر ختم میشود. بلندترین قله تولّی (Tavallah) است که ۲۵۱۵ متر ارتفاع دارد. دومین قلّه این رشته کوه، قله کریز با ۲۴۸۳ متر ارتفاع می باشد. همچنین قله مرتفع کوه سیاه (کوههای سیاه رنگ ) از محل نامق و حصار و جنوب بایگ تربت حیدریه از رشته کوه اصلی کوهسرخ جدا و بصورت شرقی و غربی دشت کاشمر را از منطقه کوهسرخ جدا و در ناحیه دره شش طراز که منطقه کوهستانی کوهپایه بردسکن را می پیوندد که بلندترین قلّه آن ۲۳۳۵ متر ارتفاع دارد.
ارتفاعات غرب کال سبز دارای ۱۷۳۹ متر بلندی می باشند. دره ها اکثرا ً(vشکل) و دارای شیب تند می باشند که در اثر فرسایش آبهای موجود در منطقه، حالت جوان بودن خود را از دست داده اند. جلگه های کم عرض ولی دارای طول زیاد که برای کشت و کار و ایجاد باغات از آنها استفاده می شود، در بین دره ها و مناطق کوهستانی وجود دارد و از آب چشمه ها و نهرها آبیاری می شوند. حوضه آبگیر رود خانه های فصلی و دائمی کاشمر نظیر کال سبز، گور آب، کالشور، کال گرگ آب، کال شش طراز، کندر، کال مقبره، کال سالار، کال فدک در این ارتفاعات می باشند. رودخانه های منطقه فصلی بوده توسط بارندگی های زمستانه و بهاره و ریزش برفهای زمستانی تغذیه می شوند. ارتفاعات کوهسرخ در دوران سوم زمین شناسی و بر اثر حرکت کوهزایی و تکتونیکی زمین ایجاد شده و بصورت قلّه های مخروطی شکل در منطقه نمایان می باشند. منطقه کوهپایه ای دره های کم و بیش وسیع شامل دره معروف و مهم کوهسرخ که بین دو رشته اصلی کوهسرخ و شعبه فرعی آن «کوه سیاه» در شمال کاشمر واقع و بصورت دهلیزی دره حصار و رود معجن تربت حیدریه را به منطقه کوهپایه بردسکن متصل می نماید که منطقه ایست خوش آب وهوا و سرسبز با آب فراوان و زمین کم.
جاذبه های گردشگری منطقه
باغ های انگور در اطراف شهر خلیل آباد وجود دارد که هر سال در تابستان مراسم انگورچینی دارند. انگورهای این منطقه اغلب انگور عسگری میباشد که در فصل بهار از غوره آن آبغوره و از انگور آن شیره انگور اعلاء و کشمش تهیه می کنند. کشمش های این باغ ها اکثرا صادراتی و مرغوب هستند. باغ های این مناطق علاوه بر انگور دارای درختان دیگری نظیر هلو و توت و گوجه سبز و انار و ... نیز میباشد ولی این منطقه به کشمش های سبز قلمی خود معروف است. انگورها را برای کشمش شدن بروی سیم سوار میکنند که در اصطلاح محلی ها به این عمل "ورشخه کردن" میگویند. این باغ ها از جاذبه های گردشگری خراسان رضوی نیز به حساب می آیند. در دشت کوير اين شهرستان که در دهستان کوير واقع شده سطح وسيعي براي گردشگري مهيا شده است و براي کساني که دوستدار طبيعت هستند، مکان بکري خواهد بود. يخدان گلي و مسجد تاريخي خليل آباد نيز از اماکن ديدني شهرستان به شمار مي رود که پذيراي ميهمانان و گردشگران است.
موقعیت مکانی
شهرستان خلیل آباد در ۲۳۵ کیلومتری مشهد قرار دارد. آبگرم با فاصله تقریبی پانزده كیلومتری در امتداد جاده شمال شهر و در مسیر رودخانه خارزنج و دل كوه های این منطقه واقع گردیده، برای دسترسی به این آبگرم حدود دو ساعت پیاده روی و عبور از گردنه و دره صعب العبور لازم است. ابتدای کالی خودروهای خود را پارک کرده به سمت کوه های سرخ حرکت می کنید. پس از گذشتن از منطقه قلعه دختر و تنگ خارزنج به قله گدار لعل می رسید. از قله گدار لعل که شن اسکی است با پاکوبی مشخص به سمت منطقه آب گرم حرکت خواهید کرد. پس از رسیدن به آبگرم، در ادامه راه تنگ جوزی نیز دیدنی است، انتهای این تنگ به کلاته تیمور ختم می شود.
منابع:
- میراث فرهنگی و گردشگری خراسان رضوی
- qudsonline.ir
- lastsecond.ir
- komalia.ir
- hamshahrionline.ir
- shahrmajazi.com
- hamgardi.com
