مسجد خسروشیر که به «منارمسجد» نیز شهرت دارد در حدود ۲۰۰ متری مشرق روستای خسروشیر و به فاصله حدود ۳۵ کیلومتری مرکز شهرستان جغتای قراردارد. بنا به نظر کارشناسان قدمت بنای اصلی این اثر تاریخی به دوره سلجوقی می رسد که دارای الحاقاتی از دوره ایلخانی نیز می باشد. از بنای تاریخی مسجد خسروشیر، اکنون بخشی از ایوان جنوبی آن برجای مانده، اما تزئینات گچی و کتیبه های پخته و زیبایی که دیوارها را آراسته اند نشان از عظمت و اهمیت بنا در دوران آبادانی و رونق آن دارد. مسجد خسروشیر از وسعت زیادی برخوردار بوده و در کنار آن، مناره آجری بلندی نیز وجود داشته است. سبک معماری بنا نشان دهنده مساجد دوایوانی و تا حدی قابل مقایسه با مسجد فریومد است.
مسجد خسروشیر در سال ۱۳۵۶ مورد بررسی قرار گرفت و باستان شناسان معتقد بودند که بنا متعلق به دوره ایلخانی است؛ اما در سال ۱۳۷۸ مشخص شد که این محوطه متعلق به قرون اولیه و میانی اسلامی است. پس از بررسی ها، امروزه باستان شناسان معتقدند که این بنا به صورت یک ایوانی احداث شده که محراب آن در ضلع جنوبی در وسط بنا بوده و ورودی بنا از ضلع شمالی است. در طرفین بنا دو رواق قرینه یکدیگر وجود دارد که به شبستان های اطراف متصل می شده است. بر اساس شواهد و مدارک تاریخی و مشاهدات محلی، مشخص است که در این محل شهر بزرگی وجود داشته و تا دوره تیموری نیز دایر و آباد بوده است. این منطقه در مسیر سیلاب قرار گرفته که آثار جاری شدن سیلاب های متعدد پاییزی و بهاری در پایه های بنا مشهود است. تزیینات این مسجد زیبا را می توان با مسجد جامع ورامین و مسجد جامع اصفهان مقایسه کرد و به همین دلیل در ردیف آنها قرار گرفته و در ۲۵ مرداد ماه ۱۳۷۷ به شماره ۲۰۹۳ به ثبت آثار ملی ایران رسیده است.
منابع:
- sobhtoos.ir
- fa.wikipedia.org
- tamas.wiki
