رباط کاروانسرای ویرانی در راه تابستانی مواصلاتی نیشابور به توس واقع بوده و از نوع رباط های سرپوشیده و فاقد حیاط مرکزی می باشد. این بنا دارای نه غرفه با طاق های جناقی است که هشت غرفه به شکل قرینه روبرو و یک غرفه در انتهای بنا قرار گرفته است. رباط ویرانی در سال ۱۳۷۷ خورشیدی در فهرست آثار ملی ایران قرار گرفت و در سال ۱۳۸۵ با کاربری موزه فعالیت خود را از سر گرفت. در موزه مردم شناسی رباط ویرانی از مشاغل و حرف سنتی استان خراسان رضوی و به ویژه مشهد به نمایش گذارده شده و می توان آنرا نخستین موزه مردم شناسی کشور و اولین موزه تخصصی مشاغل و حرف سنتی در خراسان به شمار آورد. از جمله این مشاغل که بوسیله مجسمه های مومی بازنمایی شده اند می توان به فیروزه تراشی، هرکاره تراشی، زین سازی، گاری سازی، جاروبافی، حصیربافی، عطاری، پوستین دوزی، حلاجی، کفاشی سنتی و بسیاری دگر اشاره کرد. باتوجه به مستندات به جا مانده در قرن سیزده خورشیدی تنها در شهر مشهد بالغ بر سیصد حرفه و شغل فعالیت داشته که مهم ترین آنها بقالی، شعربافی، زارع و خبازی بوده است.
کاروانسرای رباط ویرانی، از آن جهت ویرانی نام گرفته که در روستایی با همین نام قرار دارد و دارای قدمتی چند صد ساله است و بنا به‌ن ظر کارشناسان پیشینه آن به‌اواخر دوره تیموری و اوایل حکومت صفویان می رسد. با توجه به‌رونق تجارت و گردشگری غرب و شرق در عهد صفوی، می توان این دوره را دوره اوج احداث کاروانسراها در نظر گرفت. کاروانسراهای صفوی در مسیر راه های مهم بین شهری به فاصله مسافتی که کاروان در یک روز می توانست طی کند ساخته می شد تا شبانه در آن اطراق کنند.
دسترسی
ده کیلومتری جاده مشهد به شاندیز، ویرانی ۱۹، تلفن: ۰۵۱۲۴۳۷۲۵۲۲
منابع:
- fa.wikipedia.org
- visitiran.ir
- seeiran.ir
