تپه های مشرف بر شهر باخرز واقع در پنجاه کیلومتری شمال غربی تایباد حکایتگر وجود شهری بزرگ، آباد و پر رونق در صدر اسلام است. این مکان که روزگاری به شهر (مالین) مشهور بود، در داخل حصاری دایره شکل قرار داشته و محل کهندژ آن امروزه به صورت تپه ای مرتفع دیده می شود. بنا بر منابع و متون کهن، مالین روزگاری کرسی باخرز قدیم و در سده چهارم هجری شهری آباد بود و غله و پارچه فراوان از آن ناحیه صادر می شد. از طرفی این شهر در اوایل سده هفتم هجری صد و شصت آبادی داشته است. شهر باستانی مالین مرکز ولایت باخرز، ربع نیشابور، خراسان بوده است. این محوطه به دلیل برخورداری از حجم انبوه مواد فرهنگی و تاریخی، به خصوص نمونه های سفالین و نیز تداوم استقرارهای انسانی، در مطالعات باستان شناسی و تاریخ خراسان، از اهمیت ویژه برخوردار بوده و بر همین اساس نیز مورد مطالعه و بررسی باستان شناختی قرار گرفته است. با انجام بررسی روشمند باستان شناختی در محوطه مالین، حدود پانصد قطعه از نمونه های سفالین جمع آوری گردید. نمونه های مذکور در چهار گروه: سفالینه های بدون‌لعاب ساده، بدون لعاب منقوش، لعاب دار ساده و لعاب دار منقوش، طبقه بندی شده و درنهایت مورد گونه شناسی و مقایسه قرار گرفتند. این مقایسات نشان می دهد که شکل گیری محوطه مربوط به دوره اشکانی بوده و اوج شکوفایی مالین به سده های میانه اسلامی بازمی گردد. همچنین باید خاطرنشان نمود که ویژگی فن آوری سفالگری در این محوطه با تولیدات انبوه و گونه های شاخص، مشخصه این منطقه در دوران اسلامی، به ویژه سده های میانی اسلامی است که پیوندها و همسانی های نزدیکی با دیگر مراکز تمدنی همزمان خود در ایران و دیگر بلاد اسلامی داشته؛ که این موضوع، مؤید وجود شبکه ارتباطی و فرهنگی گسترده و یکپارچه در سراسر جهان اسلام می باشد و بیش از همه با یکپارچگی آیینی و ایدئولوژیک سرزمین های اسلامی در ارتباط بوده و ریشه در جهان بینی توحیدی اسلام دارد. درنهایت نیز با توجه به آمارهایی که در نتیجه گونه شناسی و شناخت سفالینه های موجود در محوطه مالین به دست آمد، می توان استنباط نمود که سفال غالب در این محوطه، سفالینه های بدون لعاب و ساده نخودی بوده که با فراوانی گسترده ای در هر دو دوران تاریخی و اسلامی مورد تولید انبوه قرار گرفته و به اشکال و فرم های شاخص و گوناگون مشاهده می شوند.
منابع:
- فرمانداری باخرز
- fa.wikipedia.org
- nbsh.basu.ac.ir
