روستای چنشت در فاصله ۶۰ کیلومتری جنوب شرق شهرستان بیرجند به دلیل مورفولوژی خاص، وجود امامزاده سید حامد علوی و دو غار معروف، کلکسیونی از انواع جاذبه های گردشگری را درخود جای داده است. چنشت در میان رشته کوه باقران قرار دارد و فاصله آن تا بیرجند، مرکز استان خراسان جنوبی، ۶۰ کیلومتر است. روستای چنشت به علت قرار گرفتن در میان ۴ رودخانه و نیز کوهستانی بودن آن، دارای باغات و مزارع بسیاری است. آب و هوای آن معتدل کوهستانی بوده که از زمستانهای سرد و تابستانهای خنک برخوردار است. ارتفاع آن از سطح دریا برابر ۲۱۵۰ متر است. روستا در میان باغات گردو و دیگر میوه ها محصور شده و مناظر زیبایی از تلفیق طبیعت و بافت مسکونی پدید آورده است.
وجه تسمیه
روستای چنشت به دلیل داشتن چندین رودخانه که از کنار آن می گذشته و باغات این منطقه را سیراب می نمود در قدیم به چند شط معروف بوده که به مرور زمان به «چن شط» و «چن شت» و بالاخره به «چنشت» تبدیل شده است. قول دیگری که در مورد وجه تسمیه چنشت وجود دارد چنین است که چنشت بر وزن بهشت است که بعد ها بر اثر گذر زمان به چنشت تغییر نام می دهد. امروزه نیز روستای چنشت دارای باغات بسیار و رودخانه های فصلی است و این روستا را همچون بهشتی زیبا و دلنشین تبدیل کرده‌است.
پوشاک
لباس مردم این روستا از نوع خاصی است که کمتر در نقاط دیکر استان خراسان جنوبی یافت می شود. البته لباس مردان در چند سال اخیر به لباس سایر مردم منطقه شبیه شده است. اما بزرگان و پیران از لباس دیگری که شامل یک پالتوی بلند که تمام بدن را می پوشاند و شال سر و در برخی مواقع از کلاه معمولی استفاده می کنند. لباس زنان روستا از رنگهای شاد و متنوع تشکیل شده و شامل سه قسمت چارقد قرمز یا آبی گلدار، کلاه نقره ای و نقره دوزی شده و پیراهن زنانه به رنگهای سبز و قرمز یا آبی است که بسیار شبیه لباس محلی بختیاری میباشد امروزه بیشتر در مراسمها از ان استفاده می نمایند.
صنایع دستی و سوغات
مهمترین صنایع دستی روستای چنشت، شامل انواع فرش های دستباف، قالیچه های کوچک و گلیم های زیبا است. ریسندگی، گیوه دوزی، سبدبافی، زیلوبافی و جاجیم بافی از دیگر صنایع دستی قدیمی این روستا است. سوغاتی های معرف روستای چنشت عبارتند از زعفران، کشک محلی، زرشک، گردو و بادام خشک، میوه های خشک، قالیچه های بسیار کوچک و نوعی گبه نیز از دیگر سوغاتی های این روستا است.
غذاهای محلی
از غذاهای رایج و لذیذ این روستا می توان به انواع آش، آبگوشت های محلی، اشکنه و کشک محلی اشاره کرد.
جاذبه های گردشگری
بافت مسکونی روستا، آرامگاه یا مزار سید حامد علوی و فرزندانش، غار چنشت و چهل چاه از آثار تاریخی این روستا هستند. در دهه ۱۳۴۰ خورشیدی، گروهی از زمین شناسان و باستان شناسان آمریکایی و ایرانی جهت مطالعات غارهای چنشت، به این منطقه آمدند.
- غار چنشت، در شمال روستا قرار گرفته و بر اثر زمین لرزه های رخ داده در طول تاریخ، پدید آمده است. غار حدود ۶۰ متر طول دارد و عبور از مناطق مختلف آن به سختی امکان پذیر است. در این غار بازمانده اجساد، استخوان های درهم شکسته انسان، ابزار و پارچه، چرخ نخ ریسی و ظروف مربوط به هزاره دوم و سوم پیش از میلاد، به چشم می خورد. همچنین بازمانده اجساد سید حامد علوی و فرزندانش در این غار یافت شد و به بیرون غار انتقال پیدا کرد. غار چنشت بنا به اسناد تاریخی در سال ۶۱۴ هجری قمری توسط سید محمد مشعشع کشف گردید. وی پس از کشف، نسبت به انتقال اجساد سید حامد علوی و فرزندانش (که از خاندان وی بودند) به بیرون این غار اقدام نمود و آرامگاهی برای آنها در روستای چنشت بنا نمود. سید حامد علوی و فرزندانش از شیعیان دوران خلافت عباسی بودند که به ناگزیر در این غار پنهان شده و سرانجام توسط سربازان حکومت عباسی در داخل غار کشته می شوند. غار چنشت در مجاورت بقعه امامزاده سید حامد علوی واقع شده طبیعت بکر و سرسبز اطراف غار، نزدیکی آن به زیارتگاه و جذابیت تاریخی غار، موجب بازدید گردشگران بسیاری در ایام مختلف سال شده و مردم محلی در مورد این غار عقاید مذهبی ویژه ای دارند.
- در غار چهل چاه که در نزدیکی غار چنشت قرار دارد، اجساد ۱۴ نفر مرد، زن و کودک مشاهده می شود که احتمالا به غار پناه آورده اند و بر اثر گل گرفتن ورودی غار و بستن راه فرار آنها، در داخل غار کشته شده اند. غار چهل چاه در مجاورت غار چنشت واقع شده و بیش از هزار و چهار صد سال قدمت دارد. براساس متون تاریخی نخستین بار، حدود ۶۰۰ سال پیش توسط سید محمد مشعشع کشف شده است در وسط غار، حوضی ساخته شده از آجر و سنگ و آثار زندگی انسان مانند سفال، چوب و پارچه به جا مانده است.
- بقعه سید حامد علوی از اماکن تاریخی-مذهبی این روستا است. بنابر روایات، وی از فرزندان امام جعفر صادق (ع) بوده که توسط عمال خلیفه عباسی در چنشت زخمی و در محل بیتوته خود یعنی غار چنشت فوت کرده است.
- بقعه بی بی زینب خاتون (س) نیز در هفت کیلومتری روستای چنشت واقع شده است.
منابع:
- fa.wikipedia.org
- birjand.iqna.ir
