خانه یزدانی یک عمارت قاجاری در بخش تاریخی شهر سرایان استان خراسان جنوبی است. این خانه به درخواست فردی به نام عزیزالله یزدانی در میراث فرهنگی به ثبت رسیده است. البته این فرد، مالک خانه مجاور هم بوده که با یکدیگر حیاط مشترک دارند. خانه یزدانی در میان مردم بومی به نام خانه رفیعی مشهور است. زیرا رفیعی مالک قبلی خانه بوده ولی خانه در سال ۸۷ به نام خانه یزدانی در میراث فرهنگی ثبت شده است. البته خانه دوم هم در سال ۹۶ در فهرست آثار ملی ثبت شد. در حال حاضر این خانه نیز توسط شهرداری سرایان خریداری شده است. این دو خانه تاریخی ورودی و حیاط مشترک دارند.
معماری
خانه یزدانی سرایان به سبک معماری دوران قاجار به صورت درونگرا با حیاط مرکزی احداث شده است. البته این عمارت دارای حیاط مشترکی با خانه مجاور خود است که این حیاط بیرونی تناسبی با معماری بنا ندارد. به عبارت دیگر خانه یزدانی دارای دو ورودی است که یکی به حیاط مشترک و دیگری به حیاط اصلی بنا راه دارد. مانند تمام عمارت های قاجاری این بنا نیز از حیاط، ایوان، شاه نشین، اتاق ها و مطبخ تشکیل شده است. کلیت بنا با خشت و گل احداث شده و نمای داخلی آن با اندود گچ پوشیده شده است. ازاره دیوارهای حیاط با آجرچینی خفته راسته به زیبایی آراسته شده است. ایوان خانه یزدانی سرایان یکی از زیباترین بخش های این عمارت است که در ضلع جنوبی قرار دارد. سقف این ایوان به صورت طاق جناقی با پوشش گنبدی طراحی شده است. از رسمی بندی گچی نیز برای تزئین ایوان استفاده شده است. کاربندی ایوان و طاقچه ها با نمای کلیل دیگر تزئینات این بنا به شمار می رود. در گوشه جنوب غربی راهروی طویلی وجود دارد که به مطبخ منتهی می شود. مطبخ به صورت یک چهار طاقی احداث شده و تنور و سایر ملزومات معمول مطبخ در آن دیده می شود. اتاق های این عمارت در اضلاع شرقی و غربی بنا به صورت قرینه احداث شده و اضلاع شمالی و جنوبی بنا به بخش های زمستان نشین و تابستان نشین اختصاص دارد. در پشت ایوان جنوبی اتاقی قرار دارد که به خاطر وجود بادگیر به عنوان اتاق تابستان نشین کاربرد دارد. تهویه هوا توسط بادگیر سبب می شود این اتاق دمای خنک و مطلوبی در تابستان داشته باشد. لازم به ذکر است در سال ۹۷ اولین مرحله مرمت بنا انجام شد.
موقعیت مکانی
خراسان جنوبی، سرایان، خیابان امام، کوچه روبروی حسینیه
منابع:
- reiseniran.de
- mehrnews.com
