موزه خصوصی بشرویه در اردیبهشت ماه سال ۱۳۸۷ با همکاری بخش خصوصی در خانة تاریخی ملا عبدا… تونی (اسدی) واقع در بافت تاریخی شهرستان بشرویه راه اندازی گردید. این موزه در یکی از خانه های چهار ایوانی دوره صفویه قرار دارد. برخی از بخش های این خانه شامل اتاق های متعد مطبخ، اتاق زمستانی و اتاق بادگیر می باشد. طبق گفته های افراد محلی، این بنا حدود ۴۰۰ سال قدمت دارد. برخی از اشیای مجموعه موزه لوازم آشپزخانه و انواع قاشق ها، لوازم صحافی و کتابت، لوازم روشنایی، انواع قفل ها،زنگوله ها، ادوات جنگی، سکه ها ، زیورآلات و سفالینه هایی از دوران قبل از اسلام هستند.
تاریخچه
این بنا با معماری اصیل خانه های چهار ایوانی صفویه، زادگاه یکی از علمای بزرگ ایران در همین دوره به نام ملا عبدالله تونی بشروی بوده که اجدادشان از اصفهان به بشرویه نقل مکان کرده بودند. ملا عبدالله تونی در این شهر دروس مقدماتی خود را خوانده و سپس به اصفهان بازگشته است. وی در مسیر رفتن به کربلا در کرمانشاه فوت کرده و در همان جا نیز دفن شده است.
معماری
با توجه به گفته افراد محلی، این بنا حدود ۴۰۰ سال قدمت دارد و با توجه به تزئینات معماری آن، تقریبا همزمان با بنای مسجد میانده ساخته شده است. موزه خصوصی بشرویه دارای ۴ ایوان و ۸ اتاق است که هر کدام کاربری ویژه خود را دارند. ورودی این آن در انتهای کوچه بن بستی قرار دارد که بازدید کنندگان پس از ورود به بنا، داخل دالانی طولانی قرار می گیرند و با چرخشی ۴۵ درجه، از گوشه جنوب شرقی به داخل منزل راه پیدا می یابند.
ایوان زمستانی
این ایوان که در ضلع شمالی بنا قرار گرفته، برای استفاده در فصل زمستان طراحی شده و در فصول سرد سال بسیار آفتابگیر است. سقف آن دارای رسمی بندی های گچی بسیار زیبا بوده و در ایوان این مکان، ظروف سفالی و چینی متعلق به دوره صفوی و قاجاری نگهداری می شود.
ایوان تابستانی
این ایوان که در ضلع جنوبی بنا قرار گرفته، علاوه بر آن که به طرف جریان باد غالب شهر طراحی شده، اجازه ورود آفتاب به درون بنا را نیز نمی دهد و به همین دلیل در فصول گرم سال هوایی خنک دارد. اکنون ایوان تابستانی جایگاهی برای نگهداری لوازم ریسندگی و بافندگی است.
انباری یا خانه کندو
در این اتاق کندوی بزرگی نصب شده که جهت ذخیره سازی گندم مورد استفاده قرار می گرفته است. اکنون در این اتاق علاوه بر کندو، خمره های سفالی، ظروف مختلف استحمام و انواع ترازوها به نمایش گذاشته شده است.
اتاق های موزه خصوصی بشرویه
اتاق زمستانی
این اتاق دارای سقفی دو جداره بوده که سقف داخلی با رسمی بندی های بسیار زیبا تزئین شده است. در حال حاضر در این اتاق لوازم روشنایی، کتابت و صحافی نگهداری می شود.
اتاق مهمانخانه
این اتاق که ویژه مهمانان بوده، در داخل ایوان پاییزی قرار گرفته و اکنون به فروشگاه موزه تبدیل شده است.
اتاق بادگیر
بادگیر سازه ای است که معمولا بر فراز اتاقی که در ضلع جنوبی بنا قرار داشته، ساخته می شده است. این سازه دارای شبکه هایی است که جریان باد را به اتاق بادگیر هدایت می کند. بادگیر موزه خصوصی بشرویه مرتفع بوده و دارای هفت شبکه است. در حال حاضر، اتاق بادگیر به نگهداری انواع قفل و کلید، ادوات جنگی، زیورآلات، ظروف نقش دار و انواع سکه های مختلف تعلق دارد.
مطبخ
در مطبخ موزه خصوصی بشرویه، علاوه بر پخت غذا، پخت نان نیز صورت می گرفته است. در حال حاضر، این مطبخ، محل نگهداری لوازم آشپزی و انواع قاشق ها است.
اتاقچه
اتاق کوچکی جنب مطبخ است که برای تهیه خمیر استفاده می شد و اکنون انواع سماور‌های ذغالی و لوازم تهیه چای در آن نگهداری می شود.
اتاق پژوهش
در این مکان کلیه کتاب ها و منابعی که مربوط به بشرویه هستند و کتبی که اهالی بشرویه تالیف نموده اند، جهت امور تحقیقاتی نگهداری می شوند.
اشیاء موزه
در کل، اشیا به نمایش گذاشته شده در موزه خصوصی بشرویه به این دسته بندی ها شامل می شوند: لوازم آشپزخانه و انواع قاشق ها، لوازم صحافی و کتابت، لوازم روشنایی، انواع قفل ها، زنگوله ها و ادوات جنگی، سکه ها و زیور آلات، سفالینه هایی از دوران قبل از اسلام و سکه هایی از دوران ولایتعهدی امام هشتم و...
فروشگاه موزه
در این مکان می توان برخی از محصولات بشرویه و صنایع دستی منطقه و سایر کتب نویسندگان بشرویه ای را مشاهده یا خریداری نمود.
منابع:
- میراث فرهنگی خراسان جنوبی
- kojaro.com
- boshruyeh.ir
- birjand.irib.ir
