کاروانسرای اصفاک از کاروانسراهای تاریخی ایران است که بنای کلی آن نسبتاً سالم مانده است. البته در طول تاریخ دخل و تصرف هایی در این بنا صورت گرفته است. اما شالوده کلی بنا دست نخورده باقی مانده است. این کاروانسرا از بناهای دو ایوانی است که محور تقارن آن در راستای شمال غربی-جنوب شرقی است. با توجه به اینکه کتیبه ای در بنا وجود ندارد تعیین زمان ساخت آن بسیار دشوار است. اما با توجه با ساختار بنا احتمالاً قدمت این بنا به دوران صفویه باز می گردد. بنابراین قدمت کاروانسرای اصفاک بیش از ۴۰۰ سال است. ورودی کاروانسرای اصفاک در ضلع شمالی این بنا قرار دارد. دو برج نیم دایره که در دو طرف سردر احداث شده نمایی خاص و متفاوت برای این بنا ایجاد کرده است. در دو طرف ورودی تختگاههایی قرار دارد که دارای طاقی با قوس هلوچین است. پس از عبور از این ورودی وارد فضای هشتی بنا می شویم. این هشتی دارای سقف گنبدی بسیار مرتفع و باشکوهی است که آجرچینی بسیار زیبایی دارد. در دو طرف هشتی نیز دو تختگاه وجود دارد که هر یک اتاقی بدون روزنه و مسیر پلکانی به سمت بام دارند. بنابر قاعده مرسوم، این بخش به سکونت و استراحت کاروانسالار اختصاص داشته است. کاروانسرای اصفاک دارای حیاطی وسیع و مستطیل شکل است. دور تا دور حیاط کاروانسرا اتاق هایی با ایوان رو به حیاط احداث شده است. ایوان ورودی و ایوان روبروی آن از دیگر ایوانها بزرگتر و بلندتر است. زیر این ایوان صفه ای قرار دارد که ساختار آن با دیگر بخش ها متفاوت است. وجود طاق نماها و طاقچه ها در این صفه می تواند نشانه این باشد که این مکان برای پذیرایی از مهمانان خاص بوده است. فضای نشیمن عمومی کاروانسرا دو صفه با طاق معمولی در اضلاع شرقی و غربی حیاط است. در طرفین این صفه ها دو طاق کوچکتر نیز وجود دارد. ورودی هایی با طاق ورودی کوتاهتر و طاق نمای مشابه ایوان ها در چهار گوشه کاروانسرا احداث شده است. این ورودی ها به فضای سرپوشیده ای منتهی می شود که اصطبل یا “باره بند” نام دارد. در دو طرف ورودی باره بند هم تختگاههایی وجود دارد. در این فضای سرپوشیده صفه‌ای برای استراحت شتربانان طراحی شده است.
ویژگی های کاروانسرای اصفاک بشرویه
گنبد آجری
هشتی کاروانسرا دارای گنبد عظیم و باشکوهی است که زیباترین بخش بنا محسوب می شود. گره چینی زیر این گنبد نیز بسیار زیبا و هنرمندانه اجرا شده است. در رأس گنبد شمسه ای به شکل گل هشت پر که همان گل نیلوفر یا لوتوس است دیده می شود. این گل به موازات گل اول به تدریج در ابعاد بزرگتر تکرار می شود تا جائیکه تمام گنبد را می پوشاند. آجرچینی گنبد با آجرهایی به رنگ سبز متمایل به خاکستری اجرا شده است.
سردر کاروانسرا
از دیگر ویژگی های شاخص کاروانسرای اصفاک بشرویه سردر ورودی آن است. پیش آمدگی بنای سردر و دو نیم برج طرفین آن، تمرکز بیننده را به بخش ورودی بنا جلب می کند.
موقعیت مکانی
روستای اصفاک در شمال غربی شهر بشرویه و در جاده بشرویه-طبس واقع شده است. فاصله روستای اصفاک تا بشرویه حدود ۳۰ کیلومتر است که در کمتر از ۳۰ دقیقه می توان آنرا پیمود. فاصله روستای اصفاک تا شهر طبس حدود ۹۰ کیلومتر است که حداقل یک ساعت برای پیمودن آن زمان لازم است. نکته قابل توجه این است که فاصله کاروانسرای اصفاک بشرویه با کویر بشرویه نیز اندک است و می توانید از آن نیز دیدن کنید.
منابع:
- mehrnews.com
- reiseniran.de
- chtn.ir
