بنای تاریخی گور گنبد فیروزکوه یادگاری از قرون هشتم و نهم هجری است. گور گنبد برج سنگی است که در فاصله ۲۰۰ متری جنوب ایستگاه راه آهن فیروزکوه و در کنار ریل راه آهن سراسری از زمان های بسیار دور احداث شده است. بنای گور گنبد از بیرون ۱۱ و از داخل هشت ضلعی و سقف گنبدی آن از خارج تقریباً نیم دایره و از داخل پیازی و مصالح اش سنگ لاشه، قلوه، ملاط گچ و ساروج است. تزئینات بنا از بیرون اندود گچی و از داخل در هر ضلع، قاب مستطیل با قوس جناغی و در حد فاصل قاب ها پیش آمدگی هایی است که همگی با اندود گچ پوشانده شده، اما متاسفانه بر اثر گذر زمان و بی مهری های روزگار و تلاش های بی حاصل طالبان گنج های بادآورده، تخریب شده و یا فرو ریخته است. در بالای اضلاع هشتگانه که مقدمات احداث دایره زیر گنبد تداریک دیده شده ۲ ردیف گچبری های ساده به صورت نوار پهن قرار دارد که بر زیبایی برج افزوده است. درب ورودی برج در سمت شمال غرب آن تعبیه شده و بقایای دیوارک هایی در دو طرف آن که با مصالح برج یکدستی و یکسانی دارد نشانگر وجود پیشخوانی در بنای اولیه برج است. وجود دریچه ای در چهار ضلع و نورگیری در رأس گنبد موجب شده که روشنایی داخلی فضا به خوبی تامین شود. با توجه به مصالح بکار رفته و یافته های اندک سفالین در پیرامون بنا، می توان حدس زد که قدمت آن به قرون ۸ و ۹ هجری برسد. این بنا در منتهی الیه جنوب شهر و قلعه قدیم فیروزکوه که به احتمال زیاد دروازه ای در آنجا وجود داشته، ساخته شده است. بنای گور گنبد به شماره ۳۵۰۲ در تاریخ ۲۵ اسفندماه سال ۱۳۷۹ در فهرست آثار ملی ثبت شده و مرمت اساسی آن طی سالهای ۱۳۷۹ و ۱۳۸۰ توسط اداره کل میراث فرهنگی استان تهران به اتمام رسید.
منابع:
- fa.wikipedia.org
- dana.ir
- firuzkuh-dimeh.blogfa.com
