امامزاده عبدا.. و عبيدا... در فاصله ۵۵۰ متري شمال مسجد جامع دماوند و در ارتفاع ۱۹۹۴ ازسطح دريا در محله درويش قرار دارد. بناي تاريخي امامزاده عبدا... و عبيدا... از نوع برج هاي ترك دار با ۳۳ ترك و گنبد رك و كاشي فيروزه اي رنگ مي باشد. با توجه به كيفيت ساختمان و معماري بنا و تزئينات كاشيكاري مي توان چنين استنباط كرد كه بناي حاضر اثري از دوران اواخر سلجوقي و اوايل مغول است. درون آرامگاه آثار دو قبر چسبيده بهم كه هر يك داراي معجر جداگانه اي مي باشد، به چشم مي خورد كه احتمالا يكي از آنها متعلق به عبدا.. و ديگري مربوط به عبيدا.. است و بعيد نيست كه وجه تسميه اين بنا نيز به مناسبت دفن اين دو نفر باشد. معجر قبري كه در جبهه جنوبي آرامگاه قرار دار، منبت كاري و از يادگارهاي نفيس دوران صفويه است.
درخت ۴۰۰ ساله و مسجد جديد التأسيس، از علايم بيروني اين آستان به حساب مي آيد؛ عرصه اي ۷۰۰ متري و حياتي قلوه سنگي و با ۸ پله به بالا و دو ورودي. پوشش بنا از نوع گنبد دو پوسته است. گنبد داخلي بر روي نقشه هشت وجهي داخلي استقرار يافته و پوشش خارجي در وضعيت فعلي، هرمي و داراي بیش از سی ترك است كه بر روي بخش استوانه اي انتهاي برج برپا گشته است. تمامي بخش استوانه اي نماي خارجي برج و سطح گنبد، با كاشي نره فيروزه اي پوشش داده شده است. هيئت فعلي گنبد، مربوط به تعميراتي است كه در سه دهه قبل بر روي گنبد انجام پذيرفته است. مدخل آرامگاه در جبهه شمالي قرار گرفته و در اثر الحاق بناي مسجدي كه اخيرا ساخته شده، راهرويي بصورت كفش كن در بين مسجد و برج مقبره اي ايجاد و بر بالاي در چوبي ورودي بنا عبارت "هذا خيراتها عزجواد غياث الدين خيام بنيوسف خيام" حك شده است. ازظواهر امر چنين برمي آيد كه پيش از احداث مسجد، نمازخانه اي در محل مسجد جديد الاحداث وجود داشته كه به صورت تالار ستون دار با يك رديف سه تايي ستون چوبي بوده كه هم اكنون يكي از سرستونهاي منبت كاري شده با كتيبه قديمي متعلق به دوره صفويه از مسجد باقي مانده كه در ساحتمان جديد مسجد مورد استفاده قرار گرفته و داراي ارزش فراوان مي باشد. در جبهه جنوبي آرامگاه، حسينيه جديد الاحداث محله درويش و در محيط جنوب شرقي آن درخت چنار كهنسالي موجود است كه بالغ بر چهارصد سال از عمر آن مي گذرد. بناي امامزاده از بناهاي بسيار ارزشمند دماوند است كه خوشبختانه در سال هاي متعدد توسط اداره ميراث فرهنگي استان تهران بطور كامل مرمت و نقاشي هاي داخلي گنبد آن نيز احياء گرديد. اين بنا در تاريخ ۴/۴/۱۳۵۱ با شماره ۹۲۲ در فهرست آثار ملي به ثبت رسيد. از ميان برج هاي آرامگاهي شناخته شده، تنها برج مهماندوست دامغان، در اين طرح خاص با اين بنا شباهت دارد.
موقعیت مکانی
تهران، شهرستان دماوند، بخش مرکزی، شهر دماوند، شمال مسجد جامع دماوند، محله درويش، جنب حسينيه محله درويش
منابع:
- شهرداری دماوند
- fa.wikipedia.org
- emamzadegan.ir
