بین سال های 1222 الی 1232 هجری قمری مجموعه قصر و کاخ باغ نگارستان به دست دو تن از معماران زبده آن زمان استاد عبدالله خان و استاد آقاجانی اصفهانی بنا شد .
تا نیم قرن پیش حوض دایره شکل بزرگی از سنگ مرمر میان ستون ها وجود داشته که از سوراخ های روی بدنه ستون ها آب به داخل حوض فواره می زده و چشم انداز زیبایی را به وجود می آورده است . البته در حال حاضر حوض وجود ندارد ولی محل فواره ها بر روی ستون ها باقی مانده است .
پنجاه سال قبل برای اینکه ساختمان حوض خانه به منظور شکل گیری یک موزه متناسب شود ، قسمت هایی در بخش جنوبی و شمالی با همان طرح قبلی به آن اضافه شد و حوض آن نیز برداشته شد که مجموعا شکل کنونی موزه را پدید آورده است .
اين موزه دارای هنرهاي زيباي كشور ایران است و بطور كلي نكته اي كه براي شناسائي اين موزه براي عموم جهانگردان كمال اهميت را داراست، طرح نماي داخلي ساختمان موزه است كه به عقيده اغلب هنرشناسان زيباترين مكاني است که براي يك موزه انتخاب گرديده است.
ساختمان موزه در نيمه اول سده 13 هجري بنا شده و گچبريهاي نماي داخلي با طرح گل و بوته هميشه دقت و ذوق عموم جهانگرداني را كه تا حال از اين موزه ديدن كرده اند را برانگيخته است. طرح اصلي وسط ساختمان گنبدي شكل است كه روي چهار ستون تكيه داده شده است.
بين چهار ستون قبلاً حوضي از مرمر يا كاشي وجود داشته است و از روزنه هايي كه هنوز هم در بدنه ستونهاي مارپيچي ديده مي شود آب به داخل حوض فواره ميزده است. هنگام تأسيس موزه هنرهاي ملي تصميم گرفته شد كه ساختمان حوض خانه را بزرگتر كنند و بدين منظور از ابتكار و ذوق هنرمندان معاصر استفاده گرديد و ساختمان مزبور با افزودن غرفه هايي در شمال و جنوب به صورت فعلي درآمد و سپس براي ايجاد هماهنگي با ساير قسمتهاي ساختمان سر در موزه به سبك بناهاي اسلامي با طرح جناقي ساخته شد و با كاشيهاي پر نقش و نگار تزئين گرديد و در نتيجه نماي داخلي حوض خانه نگارستان كه در آغاز به صورت صليب بود به شكل مستطيل درآمده و بام كاه گلي آن، مبدل به شيرواني آهني شد.
در درون ساختمان موزه قسمتهايي كه با گچبريهاي برجسته تزئين شده قديمي و متعلق به دوره قاجاريه است ولي قسمتهايي كه شبيه گچبريها و به تقليد آنها در غرفه هاي اضافه شده ساختمان ديده مي شود جديد است.
در سال 1309 شمسی حسین طاهرزاده بهزاد موزه هنرهای ملی و اداره هنرهای ملی را تحت عنوان مدرسه صنایع قدیمه به انگیزه احیاء و تجدید حیات هنرهای ملی و سنتی ایرانی بنیاد نهاد و بدین ترتیب مدرسه صنایع قدیمه (محل فعلی موزه هنرهای ملی ایران) کانون حفظ هنرهای اصیل و ملی ایران شد.
نمونه های موجود در موزه :
مینیاتور: محمد علی زاویه، علی کریمی، مقیمی تبریزی، علی مطیع، علی اسفرجانی و ...
تذهیب و تشعیر: استاد علی درودی، عبدالله باقری، نصرالله یوسفی
منبت و مشبک: احمد امامی آباده ای
خاتم سازی: محمد حسین صنیع خاتم
سفالگری: حسین کاشی تراش ، معمارزاده
زری بافی: حبیب الله طریقی
در مورد اشياء فلزي موزه تعدادي جاي چراغ (قنديل) را هم نام مي بريم كه در وسط طاق و چهار طرف آن در محوطه مركزي سالن موزه آويخته شده است. نقشهاي زيباي قنديل ها همه مشبك شده اند و طرح اصلي آن نقشها از استاد عيسي بهادري است.
به جا بود كه اين موزه موزهي مينياتور نام مي گرفت چون تابلوهاي نقاشي بيش از ساير اشياء مورد توجه هر بيننده قرار مي گيرد. تعداد اين تابلوها از پنجاه متجاوز است و همه كار استادان مينياتور معاصر مي باشد كه تصاوير آنها از داستانهاي منظوم حماسي، فلسفي، عرفاني شعراي بزرگ و نامي ايران مانند فردوسي، خيام، مولوي، حافظ، نظامي گنجوي، عبدالرحمن جامي، عطار نيشابوري الهام گرفته شده است. از داستانهاي منظوم بيش از همه ليلي و مجنون، يوسف و زليخا، شاهنامه فردوسي، خسرو و شيرين، هفت پيكر (هفت گنبد بهرام )، شيخ صنعان و دختر ترسا مورد توجه و علاقه هنرمندان نقاش بوده است.
منابع:
ariabooking.ir
scipost.wikipg.com
fa.wikipedia.org
ichodoc.ir
aftabir.com