موزه اسقف آرداک مانتوکیان، یکی از موزه های ایران است که به سبب معماری بسیار زیبایی که دارد، مشهور است. این موزه که به عنوان موزه مردم شناسی ارامنه شهرت دارد، در کنار کلیسای مریم مقدس در خیابان سی تیر شهر تهران برپا شده ست. موزه اسقف اعظم مانتوکیان به عنوان یکی از مراکز فرهنگی تهران، اشیا و ابزارهای مربوط به دین و فرهنگ ارامنه در ایران را در معرض دید قرار می دهد. این موزه از جاهای دیدنی تهران است. در تمامی کلیساهای تاریخی ایران از جمله کلیسای وانک اصفهان بخشی از محیط و فضای داخل آن را به موزه اختصاص داده اند. این مهم را در کلیسای مریم مقدس نیز می توان یافت. وجود موزه و کتابخانه در تمام کلیساها مشترک است.
بنای کلیسا به دوران پهلوی باز می گردد اما برپایی موزه مردم شناسی ارامنه ایران در سال 2008 میلادی آغاز شده است. هدف از برپایی این موزه دیدنی، به نمایش گذاشتن آداب و رسوم ارامنه عزیز در ایران بود. این مهم به افزایش جمعیت ارامنه قوت یافت. به همین سبب یکی از ساختمان های کلیسا را به موزه ملی ارمنی ها یا همان موزه مردم شناسی ارامنه اختصاص دادند. این موزه که امروزه در اختیار و تملک خلیفه گری ارامنه تهران قرار دارد، به عنوان یکی از پایگاه های مهم منابع فرهنگی ارامنه در ایران به حساب می آید. این مکان برای افرادی که به مجموعه های تاریخی و فرهنگی علاقه دارند، پبشنهادی بسیار مناسب و جذاب است. با ورود به این موزه و بازدید از ابزار و اشیا که در این مکان است به برخی از رموز زندگی ارامنه دست خواهید یافت.
وجه تسمیه
بنا بر تمام اسنادی که از تاریخچه نچندان دور برپایی این بنا می گذرد، بانی ساخت این موزه جناب جاثلیق آرام اول بود. وی این موزه را در سال ۱۳۹۶ برپا و با نام اسقف اعظم مانتوکیان نامگذاری کرد. اسقف مانتوکیان، یکی از از اسقف های اعظم ایران بود که به مدت ۴۰ سال به عنوان اسقف اعظم در تهران فعالیت داشت.
معماری کلیسا مریم مقدس
بنای اصلی کلیسا در دوران پهلوی و در سال ۱۳۱۷ ساخته شد. این کلیسا به سبک معماری ارمنی بنا شد. این بنا که با سنگ بازالت که رنگی خاکستری دارد در پلانی به شکل صلیب ساخته شده است. گنبد اصلی این کلیسا به شکل ۱۲ ضلعی بوده که همانند تمام گنبد های اصلی با ۱۲ نورگیر در بالای نمازخانه خودنمایی می کند. به محراب این مسجد که بنگرید درخواهید یافت که در اطراف آن دو اتاقک به صورت قرینه قرار گرفته است. اصول قرینه را در جای جای این کلیسا می توان یافت. محراب را سه پنجره احاطه کرده است. در قسمت غربی این بنا، گنبدی دیگری نیز هست که ناقوس خانه کلیسا می باشد.
آثار موزه مانتوکیان
در موزه مردم شناسی ارامنه تهران، همانند موزه کلیسای وانک، اشیا ارزشمندی از سبک زندگی ارامنه، عکس ها، اشیا و وسایل مربوط به کلیساهای ایران، مدارک و لوازم شخصی آقای مانتوکیان، تندیس های اهدایی بانو لیلیت تریان، لباس های سنتی زنان ارامنه، لوازم و وسایل مربوط به برگزاری مراسم مذهبی نگهداری می شود. بانو لیلیت تریان یکی از مجسمه سازهای برجسته ارمنی است. سالنی به آثار لیلیت تریان، این مجسمه ساز و پیکرتراش هنرمند ارمنی اختصاص یافته است. در بخش دیگر لباس و پوشش سنتی زنان ارمنی قرار دارد. یکی از جذاب ترین وسایلی که در این موزه قرار دارد، مهری است که ازجمله ابزارهای کهن ارامنه است که بر روی نان های مقدس زده می شده است. بخشی از موزه به نمایش کتب مقدس پرداخته که دستنویس هستند. قدیمی ترین کتاب بنا به گفته راهنمای موزه ۶۰۰ سال قدمت دارد. در گوشه ای از موزه نیز یک دستگاه شمع سازی وجود دارد که طی ۳۲ سال ۳۷۳۷۳۵۰۰ شمع برای کلیساهای ایران ساخته است.
بخش های موزه اسقف مانتوکیان
در موزه مانتوکیان تهران لوازم و وسایل این اسقف اعظم نیز نگهداری می شود. این بخش از موزه یکی از پربازدید ترین قسمت های موزه است. از دیگر قسمت ها می توان به بخش ورودی این موزه اشاره کرد. در بدو ورود با دو آرامگاه که با دو تندیس خودنمایی می کنند مواجه خواهید شد. این دو آرامگاه متعلق به مانتوکیان و یپریم خان است. یپرم خان یکی از مبارزان ارمنی ایران در دوران پر فراز و نشیب مشروطه بود.
مسیر دسترسی
اگر بخواهید از مترو استفاده کنید باید آدرس خیابان جمهوری، خیابان میرزا کوچک خان، پلاک ۱۵ را در ذهن خود داشته باشید. اما اگر در همان دور و اطراف هستید می توانید به سراغ آدرس خیابان سی تیر تهران باشید در انتهای این خیابان کلیسای مریم مقدس به چشم می خورد.
- اگر قصد بازدید از موزه مردم شناسی ارامنه دارید، می توانید از سه طریق خود را به این موزه برسانید. مسیر اول خطوط مترو است. نزدیک ترین ایستگاه های مترو، ایستگاه سعدی در خط یک و ایستگاه فردوسی در خط چهارم است.
- دومین طریق، خطوط اتوبوسرانی است. شما می توانید با خط ویژه خیابان جمهوری به سوی این موزه رهسپار شوید. در نهایت ساده ترین راه استفاده از آژانس و نرم افزارهای تاکسی اینترنتی است که با کمک نرم افزار گوگل مپ خود را به این موزه می رسانند.
جاذبه های نزدیک
اگر به بازدید خیابان سی تیر رفتید و از کلیسای مریم مقدس به همراه موزه اسقف اعظم مانوکیان در شمال خیابان جمهوری و در خیابان میرازکوچک خان دیدن کردید می توانید از موزه ملی و موزه آبگینه در این منطقه نیز دیدن کنید. البته جاذبه های بیشتری در این خیابان سنگفرش شده هست مثل مدرسه زرتشتیان فیروزبهرام و آتشکده آدریان. این محله به گذر ادیان معرف شده است.
منابع:
- reiseniran.de
- lastsecond.ir
