کاخ نیاوران

آدرس:
تهران، میدان شهید باهنر (نیاوران)، مجموعه فرهنگی تاریخی نیاوران
زمان بازدید:
فروش بلیط: 9 تا 18
تعطیلی هفته
کاخ موزه های مجموعه فرهنگی تاریخی نیاوران تمامی روزهای هفته (شنبه تا جمعه) فعال می باشند.
تعطیلات سالانه
14 خرداد، 21 رمضان، 9 محرم، 10 محرم، 28 صفر، 25 شوال
بلیط ورودی
50.000 ریال
بلیط اتباع خارجی
1000.000 ریال (هر مکان در داخل مجموعه بلیط جداگانه
چکیده: کاخ نیاوران

مجموعه فرهنگی ـ تاریخی نیاوران در باغ بزرگی به مساحت حدود 11 هکتار در شمال تهران قرار دارد که از زیبایی و جذابیت طبیعی و تاریخی فراوانی برخوردار می باشد. بناهای این مجموعه متعلق به دوره های قاجار و پهلوی می باشد. این باغ شامل چندین بنای سلطنتی تاریخی است که از جمله میتوان به کوشک احمد شاهی، کاخ صاحبقرانیه، کاخ نیاوران اشاره کرد.

درمجموعه نیاوران آثار هنری نفیس از هنرمندان ایران زمین گرفته تا اشیاء نفیس اهدا شده از سوی دولتهای خارجی، همچنین هنر معماری تاریخ ایران هر گردشگری را به خود جلب میکند. این مجموعه از آثار فرهنگی - هنری از افتخارات تاریخ هنر ایران و جهان است.

مشخصات کلی
نام
مجموعه باغ نیاوران
وجه تسمیه
نیاوران به محلهٔ نی آوران معروف بوده که به مرور به نیاوران تغییر نام پیدا کرد.
قدمت
دوره قاجار و پهلوی
پیشنهادات
بخش های مهم برای بازدید
این باغ دارای موزه های متعدد و کاخ و عمارتهای تاریخی است که دیدن همه آنها توصیه میشود.
مدت زمان بازدید
یک نیمروز
نزدیکترین جاذبه های گردشگری
بوستان نیاوران
مسیر دسترسی
آدرس
تهران، میدان شهید باهنر (نیاوران)، مجموعه فرهنگی تاریخی نیاوران
امکانات
دسترسی به وسایل نقلیه
اقامتگاه
رستوران
بوفه
پوشش شبکه
نزدیکترین جاذبه ها و محل اقامت به کاخ نیاوران
متن کامل: کاخ نیاوران

مجموعه باغ نیاوران درمیدان نیاوران تهران شامل چندین بنای سلطنتی تاریخی است که از جمله میتوان به کوشک احمد شاهی، کاخ صاحبقرانیه، کاخ نیاوران اشاره کرد. همچنین موزه جهان نما، موزه کتابخانه سلطنتی، باغ موزه کتیبه ها، موزه خودروهای اختصاصی کاخ نیاوران در این باغ دایر میباشد.


تاریخچه:
منطقه نیاوران تهران در قدیم الایام پر از نیزارهایی بوده که مردم برای جمع‌ آوری و استفاده از نی‌ های موجود در این مناطق به این محله می‌ آمدند، لذا به محلهٔ نی آوران معروف بوده که به مرور به نیاوران تغییر نام پیدا کرد.
ابتدا شاهان قاجار این مکان خوش آب و هوا را جهت اقامت ییلاقی خویش برگزیدند. فتحعلی شاه قاجار برای تفریحات تابستانی خود دستور می دهد تا در منطقه ای خوش آب و هوا خارج از شهر تهران که وسعتی بسیار کمتر از امروز داشت باغی مصفا بسازند. درکنار روستایی که «گُرده وی» یا «گُرده به» خوانده می شد و در نیاوران امروز قرار داشت به جای نیزاری که در همسایگی روستا واقع بود باغ را ساختند. باغ ییلاقی فتحعلیشاه که در جای نیزار ایجاد شد را «نی آوران» نامیدند که بعدا به نام «نیاوران» مشهور شد. محمد شاه نیز در همین باغ بنای کوچک و ساده ای بنا کرد و به دنبال او ناصرالدین شاه« کاخ صاحبقرانیه» را در این باغ ساخت. آخرین بنایی که در دوران قاجار در این باغ ساخته شد مشهور به کوشک احمدشاهی است.

بناهای مجموعه نیاوران:

کاخ نیاوران
کاخ نیاوران، واقع در گوشه شمال شرقی باغ نیاوران قرار دارد. این کاخ در مجموعه باغ نیاوران درمیدان نیاوران تهران ساخته شده است.
در زمان حکومت پهلوی دوم، برخی از بناهای کوچک این باغ تخریب شد و کاخ نیاوران با سبکی مدرن جهت سکونت خانواده سلطنتی ساخته شد.
طراح بنا محسن فروغی بود که طرح خود را بیشتر از معماری ایرانی و تلفیقی از هنر پیش و پس از اسلام الهام گرفته بود. همچنین گچبری توسط استاد عبداللهی، آینه کاری توسط استاد علی‌اصغر و کاشیکاری نمای خارجی توسط استاد ابراهیم کاظم پور انجام شده است. کف بنا از جنس سنگ گرانیت سیاه و سقف آن از جنس آلومینیوم است که از وسط باز می شود. دکوراسیون و مبلمان داخلی کاخ توسط یک گروه فرانسوی طراحی و اجرا شده است.
طبقه همکف این بنا شامل سرسرای بزرگی است که کلیه اتاق‌ ها در اطراف آن شکل گرفته‌ اند. از آن اتاق‌ ها می­ توان به سینمای اختصاصی، اتاق غذاخوری، سالن پذیرایی، اتاق انتظار و راهروهای فرعی و همچنین تالار آبی اشاره کرد. در نیم طبقه این بنا اتاق کار، اتاق کنفرانس و دفتر منشی فرح دیبا و اتاق خواب لیلا و اتاق ندیمه او قرار دارد. در طبقه سوم اتاق خواب و استراحتگاه نیمروزی محمدرضا پهلوی، اتاق آرایش و لباس فرح دیبا وهمچنین اتاق‌ های فرزندان شاه و ندیمه هایشان قرار دارد. مجموعه­ای نفیس از تابلوهای نقاشی هنرمندان ایرانی و خارجی، ظروف چینی کارخانه‌ های سور فرانسه و رزنتال آلمان و اشیاء تزیینی و همچنین مجموعه فرشهای نفیس ایرانی زینت بخش این فضاها بوده‌ اند.
ارتفاع تالار، تزئینات گچبری سقف و دیوارها و لوسترهای کریستال بسیار ارزشمند تالار چشم هر بیننده ای را به خود خیره می کند و آثار در معرض نمایش، زیبایی این فضا را دو چندان نموده است.
از آثار شاخص این فضا می توان به دو عدد گوبلن بافت کشور فرانسه مربوط به قرون 17 و 18 میلادی اشاره کرد که دیوارهای ضلع جنوبی تالار را مزین نموده است.
پارچه های نفیس اهدایی کشورهای مختلف آسیایی و اروپایی و یا تولید شده کارگاه های پارچه بافی ایران از قبیل زربافت، ساتن و ابریشم و همچنین سوزن دوزی های مناطق مختلف و حاصل دسترنج هنرمندانی چون مهتاب نوروزی، از صنایع دستی آن دوره می باشد که در معرض نمایش قرار گرفته است.  
در جریان انقلاب این کاخ توسط نیروهای انقلابی تسخیر شد و در سال 1360 به وزارت فرهنگ وارشاد اسلامی تحویل داده شد. در سال 1365 کاخ موزه نیاوران برای اولین بار گشایش یافت. در سال 1368 مرکز آموزش عالی میراث فرهنگی در محل مدرسه اختصاصی راه‌ اندازی شد و یکسال بعد فضاهای جانبی آن به خوابگاه پسران اختصاص یافت. در سالهای بعد موزه جهان نما، کاخ صاحبقرانیه و کوشک احمدشاهی  نیز در معرض بازدید عموم قرار گرفت.

کاخ صاحبقرانیه
ناصرالدین شاه در سال 1267هـ.ق حاج علیخان حاجب الدوله را مامورِ ساختِ عمارت صاحبقرانیه در باغ نیاوران کرد. از آنجا که پس از نخستین قرن پادشاهی ناصرالدین شاه (در آن زمان هر سی سال یک قرن محسوب می شد)، این محل تجدید عمارت کلی یافته بود، به دستور شاه «صاحبقرانیه» نامیده شد. بدین ترتیب عمارت خوابگاه، اندرون و حرمسرا ساخته شد. حرمسرا شامل چهل تا پنجاه ساختمان بود که غیر از عمارت بزرگ، هر یک دارای چهار اتاق و یک ایوان و به اصطلاح هر دستگاه ویژة یک یا دو تن از زنهای شاه بود. در زمان مظفرالدین شاه و احمدشاه حرمسرای کاخ محدودتر شد. با سقوط قاجاریان و بر سرکار آمدن رضاخان، صاحبقرانیه مدتی به دست فراموشی سپرده شد.
رضاخان در آغاز، به ساخت و ساز کاخ های متعدد در سعدآباد پرداخت. با این حال در سال 1318 به هنگام ازدواج محمدرضا پهلوی با فوزیه، تصمیم گرفت این کاخ را برای پذیرایی از میهمانان خود آماده سازد. در این سال بخشی از دیوار میان دیوانخانه و حرمسرا که به دستور مظفرالدین شاه کشیده شده بود و چندین دستگاه عمارت دور کاخ را خراب کردند. مبلمان کاخ عوض شد و تعدادی از گرانبهاترین فرشهای کاخ گلستان به این مکان انتقال یافت. برای تزیین دیوارها، کاغذ مخصوص به اروپا سفارش داده شد و برای انتخاب پارچة پرده ها و مبلها از یک طراح خارجی استفاده شد. هشت ماه تمام، شب و روز، گروهی مهندس و نجار و نقاش به کار مشغول بودند و برای سفره خانه صاحبقرانیه، سرویس ویژه سفارش داده شد. در زمان پهلوی دوم، تزئینات معماری داخلی کاخ صاحبقرانیه دوبار دستخوش تغییرات عمده شد.
دو تابلوی بزرگ شاهزادگان قاجاری بر دیوارهای شمالی و جنوبی قرار دارد. در اتاق اول عکس هایی از صاحبقرانیة زمان ناصرالدین شاه و در اتاق بعدی، فرمان مشروطیت (اصل این فرمان در تاریخ 14 جمادی الاخر 1324 هـ.ق در کاخ صاحبقرانیه امضاء شد)، اسناد این دوره و تصاویری از شخصیت های دوران مشروطیت دیده می شود. بعد از اتاق مذاکرات نظامی، تالار جهان نما یا تالار آیینه قرار دارد. آیینه کاریهای ظریف با گچبریهای هنرمندانه و ارسیهای چشم نواز، به عظمت این بنا افزوده است. در شاه نشین شمالی این تالار، میز کار محمدرضا پهلوی قرار دارد.
دیوارهای شاه نشین جنوبی را سلاح های کوچک سرد و گرم از دوران زند و قاجارآذین کرده و چند قالی نفیس ایرانی کار هنرمندان تبریزی و کارگاه های عمواغلی و ارجمند کرمان کف تالار را پوشانده است. چند گلدان از کارخانه های میسن آلمان و سور فرانسه در این تالار دیده می شود. بعد از تالار جهان نما، اتاق مذاکرات خصوصی، خوابگاه نیمروزی و ... قرار دارد.
مجموعه ای از عکسهای سران کشورهای خارجی و نیز آثار اهدایی به دربار و مدالها و نشانها در اتاقهای این بخش به نمایش گذاشته شده است. در سرسرای ضلع شرقی این طبقه، مجسمه ونوس از سنگ مرمر، بازدیدکننده را بدرقه می کند. کلیه مبلمان صاحبقرانیه به سفارش و دستور فرح دیبا از فرانسه خریداری شد. لوسترها ساخت کشور چکسلواکی و کارخانه باکارای فرانسه و ظرفها ساخت کارخانة روزنتال آلمان است.

حوضخانه کاخ صاحبقرانیه
طبقه زیرین کاح صاحبقرانیه حوضخانه نام دارد. در اتاق های این کاخ انواع بافته های قاجاری، آثار لاکی شامل جعبه ها، جلدها، قلمدان ها و آثار خوشنویسی، نگارگری و سوخت از هنرمندان نامی ایران به نمایش گذاشته شده است.
کرسی خانه با گچبری ها و کتیبه نگاری های چهار طرف دیوار و تابلوی یوسف و زلیخا، یکی از دیدنی ترین بخشهای صاحبقرانیه است.
حوضخانه به لحاظ معماری و تزئیناتی چون گچبریها، ارسیهای فاخر و آثار موجود در آن، بعد از تالار جهان نما از زیباترین بخشهای کاخ است. حوض، در وسط بنا قرار دارد و اطراف آن را مبلمان فراگرفته است. یک جار و چند تابلوی نقاشی، از جمله تابلوی حوضخانه صاحبقرانیه اثر کمال الملک در این فضا به چشم می خورد.
در ازارة دیوار شاه نشین شمالی، مجلس شیخ صنعان (روایت عطار) بر روی سنگ نقر شده است.
در قسمت بار و چایخانه انواع وسایل پذیرایی و انبوه ظرفهای شیشه ای و کریستال، ساخت کشورهای آلمان، روسیه، چکسلواکی، و ایران دیده می شود. سقفهای چوبی منقوش این بخش، متعلق به قرن 12 هـ.ق بوده و از شیراز آورده شده است.

کوشک احمدشاهی
این عمارت، اواخر دورة قاجار جهت خوابگاه ییلاقی احمدشاه در میان باغ نیاوران با مساحتی بالغ بر 800 متر مربع در دو طبقه با سقف شیروانی بنا گردید.
از ویژگی های عمدة این بنا تزئینات و نمای آجری به کار رفته در سرتاسر نمای  بیرونی آن است. آجرها از نوع منقوش قالبی با طرح های متنوع به رنگ نخودی است.
عمارت احمدشاهی در دورة پهلوی دوم مرمت و تغییراتی در آن صورت گرفت و مبلمان داخلی آن به طور کامل عوض شد تا به عنوان محل کار و سکونت رضا پهلوی مورد استفاده قرار گیرد.
طبقه دوم عمارت از یک سالن مرکزی و ایوان سرتاسری چهارطرفه تشکیل شده است. در چهار طرف سالن مرکزی که به عنوان اتاق موسیقی استفاده می شد، قفسه چوبی ویترین دار نصب شده است. دور تا دور ایوان را 6 ستون با مقطع مربع قطور با نمای آجری بدنه و 26 ستون مدور با نمای گچی فرا گرفته است. نقش شیر و خورشید گچبری شده بر پیشانی دیوارة ضلع شمالی ایوان به چشم می خورد.


موزه جهان نما
جهان نما کامل ترین نامی است که برای نمایش آثار اهدایی به خاندان پهلوی و یا خریداری شده توسط آنان به بخش غربی کاخ صاحبقرانیه که در دهه پنجاه برای نگهداری این آثار آماده شده بود، داده شده است.
زیرا این آثار از فرهنگهای مختلف جهان در قالب شیئی تاریخی یا اثری هنری از هنرمندانی همچون: پیکاسو، دالی، رنوار، گوگن، براک که در تاریخ هنر مدرن جهان تأثیری ژرف به جای گذاشته اند و یا آثار هنرمندان ایرانی صاحب سبک همچون پرویز تناولی، حسین زنده رودی، سهراب سپهری، بهمن محصص در زیر سقف های آن کنار هم گردآوری شده اند.
تنگ سفالین مربوط به نیمه دوم هزاره اول پیش از میلاد از املش گیلان به همراه پیکره های مفرغی لرستان مربوط به هزاره دوم و اول پیش از میلاد به همراه اثری مفرغی «پیکره مرد ایستاده» از آلبرتو جاکومتی و سردیس بودا از سده دوم میلادی و آثاری از هنرهای آئینی "پیش کلمبیائی precolombien" و تمدنهای مصر باستان، ویکوس  vicusو موشیکای mochica پرو، پیوندی ملموس در کمال گرایی دست ساخت های بشری، از اعماق تاریخ تا به امروز را به نمایش گذاشته اند آنچنانکه گویی جانی واحد در دستانی متفاوت و در زمان های مختلف ذوق خود را به تصویر کشیده و یا آنرا مجسم و متبلور نموده است.
به واقـع در این فضای کوچک، جهانی به نمـایش در آمده است و به وضـوح می توان سیر تکامل و تحول قریحه و احساس بشری را در این مکان به نظاره ایستاد و خویشتن خود را که در بازتابی از ویترینهای شفاف جهان نما به ذهن تماشاگر متبادر می شود، باز شناخت.

موزه کتابخانه سلطنتی
کتابخانه اختصاصی کاخ نیاوران در حدود سال 1355 شمسی در قسمت شمال شرقی مجموعه نیاوران  در محیطی نسبتا دنج و همجوار با محل سکونت خاندان پهلوی در دو طبقه و یک زیرزمین با زیر بنای تقریبی 770 متر مربع احداث شد. معماری ساختمان توسط شرکت فرمان فرماییان و طراحی و ترکیب هوشمندانه شیشه و آیینه توسط هنرمند امریکایی Charles sevigny انجام پذیرفت. این طراحی دارای ویژگیهای متمایزی در دکوراسیون داخلی میباشد. از آنجایی که فضای مورد بحث جهت استفاده شخصی و خصوصی در نظر گرفته شده، لذا از استانداردهای موجود کتابخانه ای بدور است.
همچنین وجود پیانو و لوازم صوتی در این مجموعه حکایت از استفاده فضا به عنوان اتاق موسیقی را می نمایاند. آثار هنری شاخص ازجمله مبلمانها، مجسمه ها، تابلوهای نقاشی که در چیدمان  داخلی بکار گرفته شده اند باعث گردیده که فضا بیشتر جنبه موزه ای خود را القا کند. از عناصر شاخص تزئینی – کاربردی کتابخانه ترکیب حجمی بزرگی شامل 4356 استوانه شفاف است که روشنایی سقف کتابخانه را توسط روشنایی زیادی که در پشت آن قرار گرفته تامین مینماید.
آثار حجمی و تابلوهای نقاشی از هنرمندان ایرانی و خارجی شامل پرویز تناولی، مسعود عربشاهی، بهمن محصص، منوچهر یکتایی، محمد مدبر، سزار بالداجینی، دیه گو جاکومتی، آرنولدو پومودورو و پیر آرماندو فرناندز(آرمان) فضای داخلی را مزین نموده است.
مجموعه کتب چاپی موجود در کتابخانه اختصاصی  بالغ بر 23000 جلد و حدود 16000 عنوان میباشد. وجود مجموعه های کاملی از آثار تعدادی از نویسندگان فرانسوی قرن 18 و 19 میلادی که در زمان حیات خود آنها به چاپ رسیده است بر ارزشهای مجموعه افزوده است.
یکی از ویژگیهای منحصر بفرد این کتابخانه که این فضا را از سایر کتابخانه های دیگر متمایز ساخته و آن را مبدل به فضای موزه ایی نموده است وجود کتب اهدایی است که از سران کشورها و نویسندگان نامی به این واحد اهدا گردیده است. از جمله این افراد می توان به پروین اعتصامی، علی نقی وزیری، منوچهر آتشی، جان اف کندی، والت دیزنی، جواهر لعل نهرو، رولف بنی، گریشمن و امضاء بسیاری از افراد سرشناس دیگر اشاره کرد.
قدیمی ترین کتاب در مجموعه غیر فارسی کتابی است که توسط JOSEPHUS FLAVIUSدر مورد تاریخ قوم یهود در سال 1609 میلادی به زبان لاتین در پاریس به چاپ رسیده است. قدیمی ترین کتاب فارسی، دیوان حافظ به شرح سوری است که به ناصرالدین شاه قاجار اهدا شده است. این کتاب در سال 1252 شمسی (1873 میلادی) در لایپزیک منتشر شده است.

موزه خودروهای اختصاصی کاخ نیاوران
خودروهای خاندان پهلوی نیز از آثار به جا مانده ای است که قابلیت نمایشی دارند. ایجاد موزه برای خودروهای اختصاصی کاخ نیاوران می تواند نقش مهمی در پاسخ گویی به توقعات بازدیدکنندگان ایفا نماید.
این موزه که قبلاً از ساختمان آن به عنوان گاراژ خودروها استفاده می کردند در یک طبقه با فضای 200 مترمربع آثاری از قبیل خودروهای اختصاصی خاندان پهلوی، موتور سیکلتهای کوچک متعلق به فرزندان پهلوی و ماکت های خودرو را در خود جای داده است.

باغ موزه کتیبه ها
مجموعه فرهنگی تاریخی نیاوران با همکاری پژوهشکده زبان و گویش سازمان میراث فرهنگی و گردشگری نمایشگاهی از میراث مکتوب پیشینیانمان را برگزار کرده است.
در این نمایشگاه دائمی تعداد 43 مولاژ از کتیبه های صخره ای شامل دوره تاریخی مادها به خط و زبان اوراتی، آشوری و آرامی متعلق به مناطق اهر و سراب، دوره تاریخی پارتی و ساسانی به خط و زبان های فارسی باستان، آکدی، عیلامی و آرامی تا اواخر دوره ساسانی و به خط شکسته پهلوی به چشم می خورد. از جمله این کتیبه ها می توان به کتیبه های شاپور و اردشیر در نقش رستم، کتیبه شاپور یکم در نقش رجب، کتیبه کرتیر در نقش رجب و ... اشاره کرد.
این نمایشگاه واقع در محوطه شرقی کاخ نیاوران در اردیبهشت ماه 1387 افتتاح شد و در معرض بازدید علاقه مندان قرار گرفته است.


چرا باید از این مکان بازدید کرد:

پیشینه تاریخی و زیبایی بناهای آن نمایانگر نمونه ای ازهنر و تاریخ ایران زمین است. اشیاء زینتی موجوددربناهای این مجموعه از تابلوحوضخانه کاخ صاحبقرانیه اثر استاد کمال الملک گرفته تا مینیاتورها، فرش مشاهیر که تاریخ شاهان ایران باستان را به تصویر کشیده، سوخت معرق پوست که کمال هنر ایرانی و از هنرهای سنتی بسیار زیبای اصفهان بوده و در حقیقت مجموعه چندین هنر ارزشمند است، اشیاء نفیس اهدایی، و...آثاری ارزشمند و تاریخی هستند که برای هر انسان اهل ذوقی گیرا و آموزنده است.

 


بهترین زمان بازدید:
زمان بازدید مکانهای زیر درباغ نیاوران 8 الی 17 میباشد.
- موزه جهان نما
- کوشک احمد شاهی
- موزه خودروهای اختصاصی کاخ نیاوران
- موزه کتابخانه سلطنتی
ساعات کار گیشه فروش بلیط این مکانها 8 تا 16 میباشد.
استثناء: کاخ صاحبقرانیه و حوضخانه تا اطلاع ثانوی بعلت مرمت تعطیل اعلام شده است.


هزینه ورودی:
لیست قیمتها در بین تصاویر موجود است. هر کاخ ورودی جداگانه دارد.


آدرس:
تهران، میدان شهید باهنر (نیاوران)، مجموعه فرهنگی تاریخی نیاوران

روابط عمومی مجموعه: ۲۲۲۸۲۰۲۰ و ۲۲۲۸۲۰۵۰

 



منابع:
کاخ موزه نیاوران
fa.wikipedia.org
tishineh.com

شما هم می توانید در این مورد نظر دهید: