حمام انصاری در زمینی به مساحت ۳۶۵ مترمربع ساخته شده و در عمق ۳ متری سطح کف فعلی خیابان مجاور قرار گرفته است. این حمام شامل دو قسمت است که قسمت اصلی شامل فضای حمامی است که در جبهه شرقی واقع شده و در جبهه غربی حمامی به مساحت حدود ۷۲ مترمربع قرار دارد. حمام انصاری فاقد تزئینات خاص است و تزئینات رسمی بندی گنبد سربینه، تزئینات گچبری جدید در ترنج های رسمی بندی گنبد سربینه و حجاری نقوش گیاهی سرستون ها تنها نمونه های تزئینات وابسته به معماری در این بنای تاریخی است. البته سردرهای ورودی (هلالی و سنتوری) حمام در نمای خارجی و رخبام های آجری را نیز می توان در شمار تزئینات نمای خارجی این بنا برشمرد که البته با توجه به سبک معماری آن، متعلق به دوران پهلوی است.
فضاهای حمام
- فضای سربینه: این فضا مساحتی در حدود ۶۴ مترمربع را در برمی گیرد که حوض هشت ضلعی با مصالح سنگی در وسط فضای سربینه قرار دارد. این فضا برخلاف سایر نمونه های سربینه فاقد سکو است که احتمالاً در مراحل پاکسازی و عملیات مرمتی از بین رفته و یا سال ها پیش از این تخریب شده است. دو ستون سنگی با سرستون هایی با نقوش گیاهی در جبهه شمالی و دیوارهای آجری در مقابل آنها، بار گنبد آجری سربینه را تحمل می کنند. این گنبد در سال ۱۳۸۵ و در جریان عملیات مرمتی، بازسازی شده است. ارتفاع گنبد داخلی از مرکز تا سطح تراز انتهای پای ستون ها ۶ متر است. سربینه فاقد هر گونه کفسازی است و بقایای کفسازی تاریخی در آن مخدوش شده است.
- گرمخانه: گرمخانه فضایی است با وسعت حدود ۷۰ مترمربع که به دو اتاق در جبهه شرقی محدود می شود. گرمخانه دارای چهار ستون سنگی با سرستون هایی با نقوش گیاهی است که به عنوان ستون های باربر گنبد مرکزی ایفای نقش می کنند. این فضا فاقد حوض است و کف وضع موجود آن شامل طاق های گربه روهایی است که در کف گرمخانه حمام های سنتی به منظور عبور دود و هوای گرم تعبیه می شدند. بازسازی این گربه روها (تنوره ها) در عملیات مرمتی سال ۱۳۸۵ ناتمام مانده و حتی بقایای موجود در کف تاریخی را از میان برده است. در سمت شمالی گرمخانه، حوضی که به نظر سرپوشیده بوده، قرار دارد که می توانسته محل خزینه حمام باشد. کوره و انبار گرمخانه شامل اتاقک و راه پله ای در جبهه شمالی گرمخانه قرار داشته که قسمت هایی از آنها دچار ریختگی شده است.
- درب های ورودی حمام: این حمام دارای دو درب ورودی به سمت خیابان فرهنگ و یک در به سمت کوچه شهید نادر قدسی است. درب اصلی ورودی به سربینه حمام، از درب شرقی رو به خیابان فرهنگ و درب ورودی به قسمت حمام زنانه، در سمت غربی رو به خیابان فرهنگ تعبیه شده است. درب رو به کوچه شهید قدسی در واقع راه دسترسی به فضاهای خدماتی حمام مانند حیاط پشتی (جبهه شمالی)، انبار سوخت و کوره، پشت بام بوده که امروزه مسدود شده است.
مرمت و کاربری
بخش های مختلف حمام انصاری در سال ۱۳۸۵ هجری شمسی مرمت و بازسازی شده است. این حمام تاریخی در حال حاضر به سفره خانه سنتی تبدیل شده است.
موقعیت مکانی
تهران، میدان منیریه، خیابان ولی عصر، خیابان فرهنگ، جنب کوچه قدسی (خیابان فرهنگ از دو خیابان اصلی "وحدت اسلامی یا شاهپور سابق" در سمت شرق و امتداد "ولیعصر" در سمت غرب قابل دسترسی است.)
منابع:
- negahmedia.ir
- iranlover.ir
