سنگ نوشته های سد باستانی قنطره در بخش شنبه شهرستان دشتی یا توسط افراد برای احداث واحد های مسکونی از بین رفتند و یا بر اثر سیلاب های فصلی رودخانه "مند" اکثر این آثار زیر گل و لای مدفون شد. این سنگ نوشته ها، سنگ هایی هم اندازه و به شکل مکعب مستطیل در ابعاد یک متر در ۴۵ تا ۷۰ سانتیمتر است که بر اثر سیل ویرانگر سال ۶۵ و تخریب بقایای سد باستانی قنطره در حاشیه رودخانه "مند" پراکنده شدند. بی توجهی مسئولان مربوطه در دو دهه گذشته باعث شد تا از این سنگ ها به عنوان سنگ لاشه در طرح ساماندهی رودخانه مند و ساخت دیوار حفاظتی این رودخانه استفاده کنند.
سنگ نوشته های سد باستانی قنطره نه تنها از حیث فرهنگی اجتماعی و تاریخی که نشانگر حضور، تجمع و تمدنی باستانی در بخش شنبه و طسوج شهرستان دشتی است مورد اهمیت است، بلکه از حیث صنعت سد سازی و سازه های آبی و توانایی های فنی و صنعتی مردمان هزاره های پیش در این منطقه نیز از اهمیت ویژه ای برخوردار است. آنچه اهمیت این سنگها را دو چندان می کند درج علایمی روی یکی از سطوح عرضی آنهاست که پرفسور ایرج نبی پور پژوهشگر بوشهری پس از بررسی های علمی، آنها را الفبای خلیج فارس شمالی نامگذاری کرد. تاکنون ۳۲ حرف از این مجموعه الفبایی یافت شده که پرفسور نبی پور فقط ۳۱ حرف آنرا مورد بررسی قرار داده و حرف سی و دوم به دلیل آنکه در محل دورتری از تجمع این سنگ ها قرار گرفته از دید این محقق دور مانده است. این سنگ نوشته ها در سال ۸۶ کشف و دور از انتظار نیست که همچنان تعدادی از این حروف کشف نشده باقی مانده باشد. طبق بررسی های اولیه، مجموع الفبای کنده کاری شده مند از دیدگاه مرفولوژیک بسان الفبای فنیقی جلوه می کند اما به دلیل وجود تفاوت های فراوان در شکل و سیمای حروف مند با این الفبا، به ناچار باید به مجموعه الفباهای دیگر نوشتاری فرود یافته از الفبای پیش سینایی به غیر از فنیقی، مانند یونانی و عربستان جنوبی نگریسته شود. سبک و ریخت شناسی الفبای مند بیشتر به شاخه دیگر پیش سینایی، یعنی عربستان جنوبی بسیار نزدیک است. اگر چه ممکن است الفبای خلیج فارس شمالی از عربستان جنوبی فرود یافته باشد و یا اینکه هر دو از دودمان مشترکی جدایی یافته و یا اینکه از دودمان گوناگونی بوده ولی برتوسعه و تحول یکدیگر تاثیر گذاشته باشند. هشت نشانه از مجموعه نشانه های الفبایی مند با الفبای سبایی همخوانی دارد و دو نشانه نیز فقط در الفبای سبایی دیده می شود، دو نشانه نیز فقط در الفبای تمودی که گونه ای از الفبای عربستان شمالی است وجود دارد. الفبای ۲۸ حرف تمودی نیز چون الفبای مند روی صخره ها و قلوه سنگ های بزرگ کنده کاری شده اند و مانند دیگر نوشتارهای سامی، از راست به چپ و گاهی حتی از راست به چپ و یا حتی از بالا به پایین نوشته می شده است.
با همه این توضیحات مجموعه الفبایی سد باستانی قنطره که با توجه به نوع سازه و طراحی و ساخت این سد باید قدمتی بین دو هزار و پانصد تا سه هزار سال برای آن متصور بود در واقع الفبای مستقلی به شمار می رود و به احتمال زیاد مربوط به اقوام مهاجری است که در عهد هخامنشیان و یا اواخر عصر ماد ها از عربستان، بین النهرین و یا بخش جنوبی خلیج فارس به شمال خلیج فارس مهاجرت کردند. با توجه به محل استقرار آنها حاشیه شمالی خلیج فارس را به سه بخش تقسیم کرده اند که به هر بخش سیف می گفتند که رودخانه مند شهرستان دشتی مرز دو سیف شمالی و میانی مظفر و بنی زهیر بوده که از جنابه تا مند و مند تا حوالی نای بند را در برمی گرفته است و یا شاید مربوط به اقوامی باشد که در زمان سلوکیان و جانشینان اسکندر از سمت شام به مناطق شمالی خلیج فارس مجبوربه مهاجرت شدند. مجموعه حروف ناشناخته مند برای بررسی های علمی تر توسط نبی پور به یکی از دانشگاه های آمریکا ارسال شده است. زبانشناسان ما به دلیل جمع آوری نشدن و انعکاس نیافتن مطلوب آن توسط مسئولان از وجود کشف این مجموعه با ارزش بی خبر هستند و یا نسبت به آن بی اعتنا مانده اند. این مجموعه الفبایی ناشناخته گنج گرانبهایی است که پس از قرن ها بر ما آشکار شده اما بر اثر غفلت و بی اعتنایی مسئولان تخریب و یا مدفون شده و امروز فقط تعداد اندکی از آنها سالم مانده و قابل مشاهده است.
موقعیت مکانی
دشتی، بخش شنبه و طسوج، پل کردلان، پانزده کیلومتری شهر شنبه
منابع:
- فرمانداری دشتی
- mehrnews.com
- 09629ir
