کاروانسرای دالکی، در شهری به نام دالکی از توابع شهرستان دشتستان قرار گرفته است. دالکی در مسیر بندر بوشهر به شیراز واقع شده است. کاروانسرای دالکی از آثار به جای مانده از دوران قاجار است. این بنا به دستور حاج میرزا ابوالحسن خان مشیرالملک شیرازی، حاکم وقت فارس و به دست معماری به نام حاج محمد رحیم شیرازی ساخته شده است. (مشیرالمک چندین کاروانسرا در زمان حاکمیت خود احداث کرده است.)
معماری
این کاروانسرا از جمله کاروانسراهای چهار ایوانی حیاط دار است. کاروانسرای دالکی در یک طبقه احداث شده و اطراف کاروانسرا دو ردیف بنا وجود دارد. در قسمت جلوی کاروانسرا اتاق هایی قرار گرفته که بدون واسطه به داخل حیاط راه دارند. در بخش پشتی کاروانسرا نیز، تالارهای ستون داری قرار دارند که در گوشه های کاروانسرا به هم متصل می شوند. این تالارها به منظور نگهداری حیوانات ساخته شده بوده و در واقع اصطبل کاروانسرا بوده است. آخور اصطبل ها نیز در میانه ستون های اصلی قرار دارد. آنچه در مورد این کاروانسرا بیشتر از باقی موارد جلب توجه می کند این است که مصالح مورد استفاده در آن، قلوه سنگ های رودخانه ایِ بدون تراش و همچنین ملات گچ است. اتاق های کاروانسرا نیز بدون هیچ تزئیناتی ساخته شده اند و تنها داخل اتاق یک طاقچه به منظور قرار دادن وسایل تعبیه شده است. بر بالای در ورودی کلیه اتاق ها نیز روزنه ای وجود دارد که برای عبور نور و هوا بوده است. در چهار گوشه این کاروانسرا برج هایی برای دیده بانی قرار دارد که از داخل این برج ها، به فضای داخلی کاروانسرا راه دارد. برج ها مدور و دارای تزئینات ساده گچبری هستند. همچنین کاروانسرا یک در ورودی در ضلع غربی دارد و برای دسترسی به پشت بام کاروانسرا تنها یک راهرو پلکانی وجود دارد. تمامی این موارد نشان می دهد که معماری کاروانسرا تدافعی بوده و احتملا به دلیل ناامنی راه ها این موارد پیش بینی شده است. آب کاروانسرا نیز به مانند اکثر کاروانسراهای مناطق کویری از طریق آب انبار تهیه می شده است. آب انبار کاروانسرا نسبتا بزرگ است و آب باران از راه یک مدخل چاه به درون آب انبار هدایت می شده است. این بنا به ثبت ملی رسیده اما تقریبا بخش عمده ای از کاروانسرا تخریب شده است.
منابع:
- gashtool.com
- chtn.ir
- lastsecond.ir
