در ۸ کیلومترى جنوب شهر بوشهر منطقه ای باستانی در نزدیکی ساحل قرار دارد که به آن ریشهر گفته می شوند. جایی که در زمان عیلامی ها پادشاهی می کرد و حالا زمین های خاکی تنها معرف آن هستند. ساحل ریشهر که در جنوب شهر بوشهر قرار دارد تاریخی بسیار کهن دارد و اشیا کشف شده در منطقه حاکی از آن است که قدمت زندگی و تمدن در ریشهر به هزاره اول تا سوم پیش از میلاد بازمی گردد. در بین سال های ۱۲۵۱ تا ۱۲۵۶ شمسی توسط باستان شناسان فرانسوی مورد تحقیق و بررسی قرار گرفت نتیجه این کاوش ها در سال ۱۲۹۳ هجری شمسی منتشر شد. در بین آثار کشف شده توسط تیم باستان شناسی فرانسوی كتيبه هاي ميخي عهد «شوتروك ناخنوته» و آثار بناها و اشيا مفرغي و سفالهاي نقش داری وجود داشت که نتایج تحقیقات روی این آثار گواه بر این واقعیت بود که ریشهر از هزاره دوم قبل از میلاد مسیح از شهر های مهم امپراتوری عیلام بوده است، همچنین از آجر نوشته هاي عيلامي معلوم مي شود كه اين شهر در آن عصر به نام «ليان» خوانده مي شده است. در ساحل ریشهر پیشرفت و رونق معماری، کشاورزی، سفالگری، فلزکاری به وضوح دیده می شود. در دنیای قدیم، همجواری مرزهای جنوبی فلات ایران با دریا به مردمان فلات هند اجازه می داد که برای تجارت با سرزمین های ایران و دشت بین النهرین از آبهای ساحلی استفاده کنند، به همین دلیل ریشهر (لیان باستان) از مهم ترین حلقه های ارتباطی بین تمدن های شرق و غرب به شمار می رفته است. ریشهر در دوران ساسانیان به عنوان یکی از مهم ترین مراکز علمی و ادبی بود و به همین دلیل دانشمندان و نویسندان زیادی در این شهر زندگی می کردند. گفته مي شود ریشهر در قرن شانزدهم در حدود دو هزار خانه مسكوني داشته و دو منطقه باستاني «تل پي تل» و «شاه نشين» نيز در همان حوالي ريشهر شناسايي شده اند. گویا در زمان نادر شاه جمعيت ريشهر به بوشهر منتقل شد و در نتيجه ريشهر متروكه ماند. با توجه به این نکته که قدمت ساحل ریشهر به زمان ایلامیان باز می گردد اما هیچ نوع معماری حتی از دوران ساسانیان نیز در آن دیده نمی شود بنابر این نمی توان درباره آن نظریه مشخصی را بیان کرد. حتی از بناهای مشابه که در تمامی شهرهای آن دوران یافت می شود نمونه ای در این منطقه باقی نمانده است تنها اثر باقی مانده خرابه هایی شبیه به مسجد است که شاه نشین نام دارد و در جنوب ریشهر واقع شده که احتمال می رود در دوره های اسلامی ساخته شده باشد.
منابع:
- virgool.io
- eligasht.com
