دخمه های جزیره خارک به صورت شرقی-غربی، در منطقه ای سرسبز از جزیره قرار دارند. حدود ۹۶ قبر و ۷۰ دخمه در این محل وجود دارد. قدمت این دخمه ها به دوران اشکانی و ساسانی برمی گردد. این دخمه ها، مربوط به زرتشتیان و مسیحیان بوده که در این مکان زندگی می کردند. دخمه های جزیره خارک، از آثار شاخص استان بوشهر می باشد. این دخمه ها متاسفانه، توسط قاچاقچیان و افراد سودجو مورد تخریب قرار گرفته است. در اطراف این دخمه ها، پاکسازی محیط از جمله بوته کنی گیاهان صورت گرفته است. دخمه ها به طور مرتب قرار نگرفته اند. احتمالا این مقبره ها معبد نیز بوده اند و علاوه بر استفاده آیینی از آنها اجساد را نیز در تابوتهای چوبی درون این اتاقکها قرار می داده اند. می توان پیش بینی کرد در هر گور معبد حدود ۴۲ جسد جای می گرفته که به صورت سه ردیفی روی تخته سنگ ها قرار می گرفتند. در قسمتی فاصله بین دخمه ها ۵ متر و در قسمتی دیگر این فاصله ۱ متر است. ساختار معماری گورمعبد ها شبیه سردخانه امروزی است، با این تفاوت که برای ساخت این گورمعبد ها فقط از سنگ استفاده شده است. همچنین طول دخمه ها ۷۰ سانتی متر الی ۱ متر است. یک دخمه بزرگ به صورت مقبره مانند، در قسمت شمالی قرار دارد که دارای ۴۹ جسد ظرفیت است و ساختار آن به صورت کشویی؛ مانند سردخانه های امروزی است و دارای سقف کاذب می باشد. جایگاه تابوتها کشویی بوده و میتوانستند تابوتهای چوبی را دربیاورند و احتمالا آنرا حمل کنند و به محل اصلی زندگی فرد ببرند. در واقع می توان گفت از این گور معبد ها برای نگهداری موقت اجساد استفاده می شده است. گفتنی است که در آن روزگار تمهیداتی برای جلوگیری از فاسد شدن اجساد وجود داشته، به طور مثال پالمیرها با استفاده از مومیایی کردن جسد و افزودن ادویه های گیاهی مانع از آن می شدند که اجساد در طول مدتی که در داخل گورمعبد ها می مانند فاسد شوند. در ضلع شمال شرقی یکی از آرامگاهها نقش برجسته ای قرار دارد که شخصی را در حالت ایستاده نشان میدهد.
در ایران تنها در خارگ “گور معبد” کشف شده ولی نمونه های مشابه آن در مناطق نسا و پالمیر دیده میشود. سبک بنا اشکانی-ساسانی است. ورودی، قرنیز، ستون و سرستونها مشابه آثار اشکانی و ساسانی هستند. در ساخت این گورمعبد ها از تزئیناتی که در دوره ساسانی رایج بوده استفاده شده که این موضوع نیز از نظر تاثیر ساختارهای معماری دوره ساسانی روی معماری خارجی ها قابل توجه است. اقوام پالمیر، بازرگان بودند و در نزدیکی سوریه کنونی زندگی می کردند و عمدتا از طریق دریا به تجارت می پرداختند. جزیره خارک یکی از شمالی ترین اقامتگاه های آنها بوده و زمانی که در طول سفر به این جزیره و یا زمانی که در جزیره مستقر می شدند، کسی از آنها فوت می شد، از گور معبد ها برای نگهداری اجساد استفاده می کردند تا زمانی که تجارت آنها به دریاهای دور به پایان می رسید در راه برگشت، اجساد را با خود ببرند.
منابع:
- mizboon.com
- sassanids.com
- iranwatching.com
