به سمت نوک شبه جزیره بوشهر، به محله و "مسجد شنبدی" می رسیم. سراشیبی بلند جلوی مسجد، نشانه خوبی برای افرادی است که آدرس این مسجد را جستجو می کنند. در تاریخ شفاهی نقل شده قدمت بنای این مسجد به اواسط دوره زندیه برمی گردد. این مسجد اول خیلی کوچک بوده و در اندازه یکی از رواق های آن فضا داشته که بعدها زمین های اطراف نیز به آن اضافه شد و به شکل کنونی درآمده است. برای مسجدی که بیش از سیصد و اندی سال قدمت دارد، تنها اطلاعاتی از صد سال پیش و آن هم به صورت پراکنده از کتب مختلف گردآوری شده است. یکی از بزرگترین صدمات این مسجد، هجرت اهالی قدیمی آن بود. البته اهالی قدیمی به دلیل عِرقی که به محل دارند سعی می کنند همیشه حضور پررنگی در مراسم و آیین های برگزار شده داشته باشند. برگزاری مراسم عزاداری حسینی یکی از جلوه های بی نظیر در این مسجد است که هر سال در ایام محرم و صفر مردم این محله و همچنین افرادی از دیگر محلات در این مسجد گرد هم جمع شده و به عزاداری می پردازند. از جمله برنامه های عزادارای در این مسجد می توان به سینه زنی سنتی بوشهری، زنجیرزنی، روضه خوانی، پامنبری ( ذکر)، سنج و دمام، حجله قاسم، شام غریبان و پخت آش اشاره کرد. شبستان این مسجد از نظر بافت و زیبایی در نوع خود کم نظیر است.
تاریخچه مسجد
بر اساس روایت های شفاهی و گفته های اهالی کوی شنبدی، شخصی به نام «شنبه بن صالح آل عصفور» که فردی شیعه عرب و اهل کشور مصر بوده است، با خانواده راهی ایران و در نهایت بندر بوشهر می شود و در همین محله کنونی یعنی کوی شنبدی اقامت می کند. شنبه آل عصفور به کمک اهالی محل و با هزینه خود مسجد کوچکی بنا می کند و بعدها محل هم به اسم وی «شنبدی» نامگذاری می شود. سدید السلطنه کبابی بندرعباسی در کتاب خود از مسجد در این محله نام برده است. محله شنبدی از قدیمی ترین محلات ناحیه مرکزی بوشهر به شمار می رود. سال های بعد یعنی در سال های ۱۲۷۰-۱۲۷۱ هجری شمسی در زمان مرحوم سید محمدرضا کازرونی زمین های بیشتری در اطراف مسجد خریداری می شود و این مکان بزرگتر شده و به شکل امروزی درمی آید و چون مسجد توسط وی نوسازی شده بود، از آن زمان به «مسجد نو» معروف می شود. نام مسجد پس از انقلاب به سید الشهداء (ع) تغییر یافته است. این مسجد بارها در سال های ۱۳۱۷، ۱۳۲۵، ۱۳۳۲، ۱۳۴۱ و ۱۳۶۱ تا ۱۳۶۸ و سال ۱۳۸۹ مورد بازسازی و مرمت قرار گرفته است. از بانیان این مسجد از گذشته تاکنون می توان به بانی مسجد سید امیر امامزاده ای، آمیرزاده، کل محمد ابراهیم جفتک، شمسایی، حاج اسماعیل شکیبازاده، حاج ماشالله شریفیان و سعید خرمایی پور اشاره کرد. «ناخدا عباس دریانورد» کاپیتان کشتی پرسپولیس و مظفری از نوحه خوان های این مسجد در دوران قاجار بوده است. وی یکی از نوحه سرا ها و همچنین ابداع گر و بنیانگذار عزاداری سنتی بوشهری است.
موقعیت مکانی
مسجد سید الشهدای کوی شنبدی بوشهر در منتهی الیه شرق شبه جزیره بوشهر واقع شده که در جنوب شرقی آن گمرک و در شرق قدمگاه موسوم به عباسعلی قرار دارد.
منابع:
- mehrnews.com
- isna.ir
- shabestan.ir
