بقعه میر محمد حنفیه، یکی از آثار تاریخی و جاهای دیدنی خارگ به شمار می آید که قدمت آن به قرن هشتم هجری قمری بازمی گردد. این بارگاه همواره مورد توجه مردم شیعه و سنی بوده است. گفته می شود دریانوردان خارجی، به ویژه گردشگران اهل هندوستان و پاکستان، به دلیل ارادتی که برای محمد حنفیه قائل بودند، احتیاجات بقعه را برطرف و آنرا ساماندهی می کردند. اطراف این بقعه، به رسم معمول زیارتگاه های ایران گورستان کوچکی وجود دارد. بر اساس نظر باستان شناسان و تاریخدانان و همچنین کتیبه موجود داخل بنا، این امامزاده از فرزندان امام علی بوده که به دلیل ظلم و ستم های بنی امیه و بنی مروان به خاندان بنی هاشم از مدینه به قصد بصره مهاجرت کرد و بین راه به جزیره خارک رسید و ماندگار شد و احتمالا پس از مدتی بر اثر مسمومیت از دنیا رفت.
ویژگیهای معماری
بنای امامزاده میر محمد حنفیه معماری جالب و در عین حال ساده و زیبا دارد. این بنا که در سده هشت هجری قمری ساخته شده از لحاظ معماری تحت تاثیر اقلیم احداث شده است. «علی بن حسین بخارایی»، نام سازنده این اثر تاریخی است. وی در این بارگاه دو گنبد هرمی شکل و گنبدی دایره ای و کوچک را طرحی و اجرا کرده است. نمونه های شبیه به این بنا در بغداد و مناطق نزدیک به خلیج فارس دیده می شود.
بنای این امامزاده در دو قسمت آرامگاه و مصلی ساخته است. بخش آرامگاه چهارگوشی با مساحت ۲۰ متر مربع است. محرابی زیبا در بخشی از آرامگاه تعبیه کرده اند که به مصلی راه دارد. احتمالا ساختمان مصلی با فاصله زمانی حدود ۲۰۰ سال پس از ساخت بنای آرامگاه، احداث شده است. فضای داخلی آرامگاه را با استفاده از کاشی های ستاره ای هشت ضلعی تزئین کرده اند که متعلق به عهد مغول است. روی کاشی ها تاریخ ۷۳۸ هجری قمری دیده می شود. همچنین در برخی از نقاط فضای درونی آرامگاه، کاشی هایی به رنگ آبی روشن، تیره و نیز سفید با لعاب هایی از رنگ سیاه را می توان مشاهده کرد که احتمال می رود پس از نیمه نخست قرن ۱۴ میلادی تعبیه شده اند. در بخش محراب آرامگاه نیز کاشی کاریهایی زیبا و تماشایی کار شده است. از آجر، گچ و آهک و نیز سنگهای محل برای ساخت بنای بقعه استفاده کرده اند.
مصلی بنایی چهار ایوانی با اضلاع هفت متر است که قسمت ورودی آن در سمت شرقی قرار دارد. در بخش داخلی مصلی تزئیناتی زیبا و چشمگیر با استفاده از هنر کاشی کاری صورت گرفته است. در این تزئینات از کاشیهای کوکبی شکلی استفاده کرده اند که متعلق به دوران ایلخانی است. تنوع جالبی از رنگ و طرح را در کاشی ها می توان مشاهده کرد. با وجودی که بخش زیادی از این تزئینات کاشی کاری از بین رفته است؛ ولی همچنان می توان زیبایی آنرا در نوشته های حاشیه کاشی ها با خط نستعلیق مشاهده کرد. اشعار سعدی بیشتر این نوشته ها را شامل می شود که از جمله آنها می توان به بیت زیر اشاره کرد:
ابر و باد و مه خورشید و فلک در کارند
تا تو نانی بکف آری و به غفلت نخوری
همچنین در این آرامگاه دو قبر دیده می شود: مقبره اصلی با ضریحی از جنس چوب مشبک کاری شده و صندوق قبری ساده که سنگ قبر زیر صندوق قابل مشاهده نیست. قبر دوم در بخش شمال غربی که به دیوار تکیه داده شده و با توجه به روایات مردم محلی، احتمالا متعلق به معمار و استادکار آرامگاه است.
گنبد
این آرامگاه دو گنبد دارد: گنبدی مدور، برخلاف دیگر نمونه های نوع خود کوچک و گنبدی مخروطی یا رُک، با ساختاری مقرنس (پله پله) که جایگاه آرام گرفتن پرندگان جزیره است که هر از چندی با پرواز دسته جمعی یا فرودشان، جلوه ای زیبا تر به این بنا می دهند. ناگفته نماند که گنبد آرامگاه حنفیه خارک، به گنبد آرامگاه دانیال نبی در شوش شباهت قابل توجهی دارد. سطوح جانبی آرامگاه محمد حنفیه جزیره خارک، بیش از چهار متر ارتفاع دارد و در هر یک از گوشه های آن، لچکی هایی ایجاد شده اند. بدین وسیله طرح چهار ضلعی را به چند ضلعی تبدیل ساخته اند و گنبدی مضرسی را روی آن ایجاد کرده اند. در نمای بیرونی گنبد می توان سه دوره و دو ردیف به شکل پله را مشاهده کرد که با استفاده از منشورهایی منظم، ایجاد شده اند و روی آنها، گنبدی پیازی شکل با یک قبه، قرار گرفته است.
منابع:
- lastsecond.ir
- fa.wikipedia.org
- kojaro.com
