امامزاده زین العابدین (علیه السلام) در شهرستان دشتی، بخش کاکی، دهستان کبگان واقع شده است. این بقعه زیبا که گنبدش هر بیننده ای را مسحور می کند قبلا در محدوده شهر نجیرم از شهرهای آباد خلیج فارس قرار داشت و در حال حاضر در روستای زیارت ساحلی دشتی در طول جغرافیایی 28درجه و 10 دقیقه و در ارتفاع شانزده متری از سطح دریا واقع شده است. خفته در این بقعه ، معروف به امامزاده زین العابدین (عبدالیمام) است که برخی وی را از نوادگان امام زین العابدین (علیه السلام)، گروهی از نوادگان امام محمد باقر(علیه السلام)، عده ای از اعقاب امام صادق (علیه السلام) و بعضی هم وی را از احفاد حضرت امام موسی بن جعفر (علیه السلام) می دانند.
براساس گفتة برخی از مطّلعان، اصل این بنا متعلّق به دورۀ ایلخانی (۷۵۶ـ۶۵۱) است و در دوره های بعد، تعمیراتی در آن صورت گرفته است. تاریخ برخی از این تعمیرات، بر دیوار بنا نصب است که آخرین آن مربوط به تاریخ ۱۸/۲/۱۳۸۷ است. بنای بقعه از بیرون چهارگوش است و اتاق مرقد در قسمت غربی قرار دارد. چهار کنج آن از بالا با ایجاد گوشواره به هشت ضلعی و سپس به دایره مبدّل شده و آنگاه گنبدی بر آن ساخته اند که از داخل به صورت مخروطی و از بیرون پلّکانی (رک اورچین)، شبیه به گنبد دانیال نبی در شوش است. زیر گنبد و از داخل، مقرنس و گچکاری و نیز اسامی پنج تن آل عبا مشاهده می شود. اتاق مرقد از شمال و جنوب، دارای دو صفّه است که بالای هر کدام از آ‌نها، به ترتیب از بالا به پایین، دریچه ای برای نور و هوا، شکل ماه و ستاره و سپس یک طاقچة مستطیل شکل کوچک جهت گذاشتن شمع و اشیای دیگر دیده می شود. در ضلع غربی اتاق مرقد، محرابی است که در طرفین آن دو فضای تنگ و باریک به اسم بهشت و جهنّم قرار دارد. در قسمت بهشت که در جانب جنوبی است، سنگ نسبتاً سنگین و سیاه رنگی قرار دارد که برخی بر این باورند اگر کسی بتواند آن را تا کمر بلند کند، حاجتش برآورده می شود. این سنگ که آثار شکستگی در آن پیداست، چند سال پیش توسّط سارقان اشیای عتیقه به سرقت رفت، ولی بعد از مدّت کوتاهی، در حالی که شکسته شده بود، مخفیانه بازگردانده شد. در دیوار همین قسمت، سنگ
دیگری از نوع یشم وجود دارد که دیدنی و ارزشمند است. در گذشته، زوّار بعد از زیارت قبر امامزاده، با روشن کردن شمع از هر دو مکان بازدید می کردند. در وسط اتاق و درست زیر گنبد، قبری با نمای سنگ به ابعاد ۷۰×۱۷۰ و ارتفاع ۵۵ سانتی متر وجود دارد که فاقد سنگ نوشته بوده و رویآن پارچه ای سبز کشیده شده است.
مدخل اتاق مقبره، در ضلع شرقی و درون یک شبستان باز می شود. کف و ازاره شبستان با سنگ تزئین شده و دیوارهایش سفید کاری گچ است. در شمال غربی شبستان و قسمت راست مدخل اتاق مقبره راه پلّه‌ای قرار دارد که فعلاً مسدود است. درون شبستان و در قسمت جنوب شرقی آن، صندوقی قدیمی و چوبی که قبلاً روی قبر امامزاده نصب بوده دیده می شود که روی آن این کتیبه خوانده می شود: «بسم الله الرحمن الرحیم توکّلت علی الله و علی سیّد المرسلین رحمه الله من اوقف هذا الصندوق باسم عبدالیمام امامزاده زین العابدین سنه ۱۱۴۰ ساخت استاد حسن علی قاسم» گفته شده این صندوق در بحرین ساخته شده و واقف آن، یکی از اهالی آنجاست. شبستان از جانب شرق دارای دری آهنی به عرض ۸۰ و ارتفاع ۱۳۵ سانتی متر است که درون اتاقی چهارگوش باز می شود. دیوارهای بیرونی ساختمان امامزاده، به جز قسمت شرقی که سرامیک کاری شده، تمامی سیمان سفید شده است. سرامیک کاری قسمت شرقی، در آبان ماه ۱۳۷۷ خورشیدی و در زمان خادمی ناصر نوری بن مسلم و با هزینة نیک مرد خیراندیش جناب آقای ابوالقاسم سلیمانی بحرانی صورت گرفته است. زمین زیارتگاه ۵۰۰۰ متر مربّع و زیر بنای ساختمان آن ۴۰۰ متر مربّع است. دور تا دور بقعه، دیواری سنگ و گچی که کف آن سیمانی و مدخل ورودی آن در جانب جنوبی است قرار دارد. گلزار شهدای روستا، در کنار بقعه قرار گرفته و محوّطة اطراف آن،از قدیم الایّام قبرستان عمومی بوده و بسیاری از معاریف اجتماعی و فرهنگی و نامداران منطقه در آن به خاک آرمیده اند.
قابل ذکر است در اطراف بقعة امامزاده به خصوص در جانب غربی آن، در فضای بسیار وسیعی آثار قبور، اتلال، شکسته های خمره و شیشه و آجرها، جلب نظر می کند که همگی حکایت از وجود مکانی آباد و پر رونق در این قسمت از خاک زرخیز دشتی دارد. محقّق و پزشک حاذق بوشهری، پروفسور ایرج نبی پور تلاش های مفید و قابل تقدیری در حول و حوش این زیارتگاه جهت شناسایی شهر گمشدة نجیرم دشتی انجام داده که حاصل تحقیقاتش در هفته نامة «نسیم جنوب» به چاپ رسیده است.
موقعیت مکانی
شهرستان دشتي، بخش كاكي، دهستان كبكان، روستاي زيارت، ۶۵ کلیومتری شهر خرموج
منابع:
- فرمانداری دشتی
- emamzadegan.ir
- shrines.blog.ir
- fa.wikipedia.org
