آب انبارها در جنوب کشور به نام برکه و آبگیر نیز شناخته می شوند و آبهای آنها معمولا از باران های سطح زمین تامین می شده است. آب انبار قوام در دوران قاجاریه ساخته شده است. ساختمان «آب انبار قوام» در محوطه باری در جانب غربی شهر بوشهر و در (کنار دریا) قرار گرفته است. این آب انبار، که روزگاری رونق خاص خود را داشت، محل تامین آب شرب مردم بوشهر بود. این بنا در حال حاضر به رستوران و چا‌یخانه سنتی تغییر کاربری داده است. لازم به ذکر است در سواحل جنوبی کشور هوا مرطوب است ولی به دلیل میزان بسیار اندک بارندگی و شوری آبهای زیرزمینی، وجود این آب انبارها امری ضروری بود و در اغلب موارد دسترسی به آب شیرین فقط از طریق آنها میسر می شد. در بندر لنگه و بندر بوشهر، با حفر چند متر از زمین به آب شور یا تلخ می رسیدند و فقط جهت شستشو و آبیاری استفاده می کردند.
تاریخچه احداث
این آب انبار که در سال ۱۲۷۲ هجری قمری در زمان ناصرالدین شاه قاجار و توسط حاجی قوام الملک احداث شده تاکنون ۱۷۱ سال از عمر آن می گذرد. علی اکبر قوام الملک شیرازی؛ دولت مرد دوره قاجار بوده که در سال ۱۲۲۶ قمری به منصب کلانتری شیراز دست می یابد. او در سفر خود به بوشهر از مشکل کمبود آب آشامیدنی مردم آگاه می گردد و آن را در ضلع غربی بندر بوشهر در کنار دریا احداث می نماید. قوام الملک متوجه می شود که آب انبار بزرگی در نزدیک برج بحری در سمت جنوب غرب شهر، سال ها به صورت مخروبه رها گردیده است. قوام الملک با هزینه شخصی اقدام به لایروبی و تسطیح زمینهای اطراف آب انبار مذکور نموده و نهری در کنار آن ایجاد کرد تا در آن آب باران جمع شود و به سمت آب انبار هدایت گردد و اینگونه این آب انبار نیز توسط قوام الملک شیرازی مرمت و بازسازی شده است. در روزنامه وقایع اتفاقیه بتاریخ پنجشنبه بیست و هشتم شهر جمادی الثانی سال ۱۲۷۲هجری قمری مطابق با ۱۶اسفند ماه ۱۲۳۴هجری شمسی یعنی ۱۶۹سال پیش در بخش اخبار ولایت فارس به ساخت این آب انبار اشاره شده است.
معماری
آب انبارها به دلیل داشتن دسترسی راحت معمولا در مرکز شهر ساخته می شدند و معماری آنها از معماری های محلی الهام گرفته شده است. سنگ های رسوبی محکم، مواد تشکیل دهنده اسکلت اصلی و طاق آب انبار به شمار می رود و داخل آب انبار با پوشش ساروج خیلی مقاوم ساخته شده است. در نمای خارجی به فاصله معینی پنجره هایی به ابعاد ۱۲۰ در ۹۰ سانتی متر تعبیه شده که از داخل با شبکه ای از سنگ پوشیده شده است. حدودا ۳ متر از این آب انبار در زیر زمین و دو متر از آن بر سطح زمین قرار دارد. آب انبار قوام دارای ۲۹ اتاق بوده که آب آشامیدنی ۶ ماه مردم بوشهر را تامین می نموده است. شعری از وقار شیرازی در سنگ نوشته ای که بر دیوار ورودی انبار نصب شده دیده می شود. این این شعر با خط نستعلیق بر روی سنگ کار شده و قدری خواندن آن بخاطر فرسایش دشوار است.
جاذبه های نزدیک
قبل از دیدن آب انبار قوام به بازید محله کوتی بروید که تقریبا در نزدیکی همان جا قرار دارد و از دیدن عمارت نوذری، مسجد شیخ سعدون و عمارت دهدشتی؛ دومین موزه پزشکی تاریخ ایران لذت ببرید.
موقعیت مکانی
این آب انبار تاریخی در استان بوشهر (جنوب ایران)، بخش غربی شهرستان بوشهر، در سمت راست خیابان خلیج فارس، کنار پارک پرندگان قرار دارد. این خیابان از خیابان های ساحلی شهر بوشهر است که با رفتن به آن می توانید از خلیج همیشه فارس ایران هم دیدن نمایید و لذت ببرید.
منابع:
- fa.wikipedia.org
- iranwatching.com
- kojaro.com
