ملکشاهی با دو هزار کیلومتر مربع مساحت در حد فاصل جنوب و شمال استان ایلام در دامنه دیواره کوهستانی و طویل کبیرکوه از تنوع طبیعی و دیرینگی تاریخی کم نظیری برخوردار است، کوهستان‌های زیبا و مرتفع، بلوطستان های انبوه، آبشارهای طبیعی و سد زیبای چم گردلان و در این میان، آثار تاریخی همچون سنگ نبشته گل گل این شهرستان را در موقعیت ممتاز گردشگری قرار داده است.
سنگ نبشته تاریخی و ارزشمند گل گل شهرستان ملكشاهی اصلی ترین سند هویت تمدن عیلام باستان است که در دامنه كبیركوه خودنمایی می كند. این نقش برجسته یادگاری با قدمت سه هزار سال بر صخره ای در کنار رودخانه گل گل است تا از رازهای تاریخی قوم های آشور و ایلام رمز گشایی کند. تمدن ایلام باستان از كهن ترین تمدن های بین النهرین و دنیای آن روزگار بود که حدود هزار سال قبل از میلاد مسیح در منطقه كنونی استان ایلام، قسمتی از لرستان، كرمانشاه و خوزستان قرار داشت و از مهدهای تمدن و مراكز سیاسی و اجتماعی آن روزگار بود. پویایی تمدن ایلام نقش شگرفی در پیشرفت تمدن ایران باستان داشته است. نقش برجسته گل گل نمونه ای از الگوی رایج دوره های باستانی در ثبت ظفر و فتح های بزرگ است که در آن فتح و نابودی تمدن ایلام توسط قوم آشور مستند سازی و ثبت شده است. نقش برجسته گل گل ملکشاهی که در ضلع شمالی روستای گل گل بخش ملکشاهی و بر نمای شرقی صخره ای به ارتفاع حدود ۳ متر از زمين نقش بسته است، يادگاری از حمله و تصرف اين منطقه توسط سلسله آشور در دوران باستان است. این سنگ نوشته بر سر راه باستانی ایلام به آشور حکاکی شده بود.
اينکه اين کتيبه مربوط به کدام پادشاه آشوری است به درستی معلوم نيست، عده ای آن را متعلق به آشور بانی پال که سرزمين ايلام قديم را متصرف و در نهايت موجب انقراض تمدن عیلام (ایلام) گرديد دانسته اند و عده ای دیگر آنرا مربوط به سارگن دوم پادشاه آشوری می دانند که وی نيز نواحی شمال غرب و قسمتهايی از غرب ايران تا درياچه اروميه را به تصرف درآورده بود.
آنچه از متن سنگ نوشته مستفاد می گردد اين است که آشوريها همواره چشم طمع به نواحی شرقی حکومت خود يعنی سرزمين ايلاميها داشته اند و هر زمان که زمينه فراهم می شد حمله را آغاز می نمودند و اين روند به صورت فرهنگ ستيزه گری به فرزندان شاهان منتقل می شد و چهره پادشاه آشوری که رو به سرزمين ايلام حکاکی و نقر شده خوی جنگجويی و طمع هميشگی آنان به اين ديار را به نمايش می گذارد.
غیر از کتیبه های آشوری که در موزه ها قرار دارند، فقط سه سنگ نگاره آشوری در ایران هنوز در مکانهای اصلی خود باقی هستند که دو کتیبه در استان ایلام و دیگری در شهرستان کامیاران استان کردستان است.
مشخصات سنگ نوشته گل گل
این سنگ نوشته به خط میخی به زبان آشوری، بر روی نمای دیوار شرقی صخره ای بالاتر از روستای گل گل ملکشاهی به ابعاد ۹۰× ۱۳۵ سانتی متر به شکل مستطیل به طور عمودی نقش شده و در وسط آن یک مقام آشوری بصورت نیمرخ برجسته به ارتفاع ۱۳۵ سانتی متر با کلاهی مخروطی و ردایی بلند تا روی پاها و شمشیر حمایل به نشانه قدرت، حک شده است. پشت سر این شخص تصویری از هلال ماه دیده می شود که ممکن است نماد خدایان و الهه های آسمانی باشد که به حمایت از شاه آشور برخاسته و به او کمک کردند تا در جنگ پیروز شده و قلمروی کاسی ها (ایلام و لرستان) را فتح کنند. تمامی سطح کتیبه پس از صاف نمودن سطح آن به عمق حدود سه سانتی متر و برجسته نشان، پیکر پادشاه با خطوط کنده کاری شده میخی به زبان آشوری پوشانده شده است. سطرها به وسیله یک خط افقی از همدیگر متمایز گشته اند. این سنگ نوشته آشوری در سال 1972 میلادی توسط آقای واندنبرگ بلژیکی ترجمه شده است. ارتفاع نقش برجسته از سطح زمین ۲۷۰ سانتی متر است. متن کتیبه از فتح ایلام و انقراض تمدن ایلام باستان به وسیله آشوریها حکایت می کند.
نگهبانی از این آثار زیاد مورد توجه قرار نگرفته است. تنها محافظ نقش برجسته گل گل ملکشاهی تکه های آهن، قفل و توری است که آنها نیز از در هم شکسته اند. ممکن است تماشا گران در نگاه اول متوجه نوشته ها نشوند زیرا با گذز زمان ها دچار فرسایش شده اند. با وجود قرار گرفتن کتیبه در داخل حفاظ آهنی امکان دیدن نقش برجسته وجود دارد، اما اگر کسی تمایل دارد آن را بدون هیچ حفاظی ببیند باید به اداره میراث فرهنگی استان یا شهرستان اعلام کند تا در زمان مشخص بتوان درِ آن را باز کرد.
متن سنگ نوشته
«به آشور و خدایان (بزرگ) که به طرفداری شاه محبوب آنها ایستاده و چیره شده (بر زمین های دشمنانش (...) شاه جهان (...) پسر (...) آشور پدر خدایان مرا نامزد کرد برای پادشاهی در رحم مادرم (...) انلیل مرا برای تسلط بر روی زمین و مردم فرا خواند. سین و شماش با هم شگونهای مساعدی در مورد بنیاد فرمانروایی من فراهم ساختند. نبو و مردوک مرا بصیرت وسیع و فهم عمیق بخشانیدند. خدایان بزرگ از راه لطف در محفل خود مرا بر روی تخت شاهی پدرم گذاشتند. آنها تسلط بر روی زمین را به من واگذار کردند. شهر (...) آنها بیرون رفتند (...) روی او ستایش کارهایی که من انجام داده ام. من نوشتم بر روی آن من به جای نهادم این سنگ نوشته را برای ترغیب شاهان و پسران من در آینده باشد که امیری در میان شاهان پسران من که او را آشور و خدایان بزرگ برای تسلط بر روی زمین و مردم نامزد کند. این ستون و تحسین خدایان بزرگ را ببیند و باشد که به تدفین آن بپردازد و قربانیها بکند اما آنکه آن مجسمه را از جای آن بردارد آشور و خدایان بزرگ و آن عده که روی این ستون نام برده شدند با نظر خشم به او نگاه کند. باشد که به طرفداری او در یک برخورد سلاح ها در میدان جنگ برخیزند و باشد که آنها او را راهنمایی نکنند. (...) با شد که آنها هم حکم شاهی او را براندازند و باشد که آنها نامش و تخمه اش را در زمین ضایع کنند.»
جاذبه های گردشگری ملکشاهی
۴۳ اثر شناسایی شده تاریخی که ۳۱ مورد آنها در فهرست آثار ملی ثبت شده است از دیدنیهای ملکشاهی است که به عنوان یادگاران دیرین حیات و رونق ملکشاهی در دوره های مختلف تاریخ و ماقبل تاریخ جاذبه های گردشگری تاریخی این شهرستان را تشکیل می دهند که از بین آنها سنگ نبشته گل گل و آتشگاه قینفر در مرکز توجه علاقه مندان قرار دارند. اما همه این جاذبه ها در بستر زیبای طبیعت بهاری و زیستگاهی ملکشاهی است که موجب رونق حضور میهمانان نوروزی این شهرستان می شود. آبشار اما، تالاب سیاب درویش در روستای سیاب و دریاچه سد چم گردلان و زیستگاه های متنوع و بکر گیاهی و جانوری کبیر کوه، ویژدرون، نشاط، دره باجک و جنگل بیوره از مهم ترین جاذبه های گردشگری طبیعی منطقه محسوب می شوند که در ایام نوروز جلوگاه نهایت زیبایی طبیعت هستند.
موقعیت مکانی
این اثر در استان ایلام، در ۸ کیلومتری شهر ملکشاهی و بر دیوار شرقی تنگه کوچکی که روستای گل گل در دهانه آن استقرار یافته قرار دارد. روستای گل گل با شهر ایلام ۲۵ کیلومتر فاصله دارد و بین مرکز این استان و شهرستان ملکشاهی قرار گرفته است. متاسفانه پس از رسیدن به روستای گل گل هیچ تابلو و مسیر مناسبی برای رسیدن به نقش برجسته گل گل ملکشاهی وجود ندارد، پس خود را برای مقداری سردرگمی و تلاش برای یافتن آن آماده کنید. سنگ نوشته در میان تنگه ای بزرگ با صخره ای مرتفع قرار گرفته است. صخره را که پیدا کنید یک جعبه آهنی را خواهید دید که اطلاعاتی در باره آن نوشته نشده و کاملا رها شده است.
منابع:
- seeiran.ir
- irna.ir
- kojaro.com
- eligasht.com
- aftabnews.ir
- tabnakilam.ir
- fa.wikipedia.org
