آتشکده سیاهگل در ۲۵ کیلومتری شهر ایوان در بخش زرنه و نزدیکی روستای سرتنگ، در مسیر رودخانه خروشان کنگیر شهرستان ایوان قرار دارد. این آتشکده که بر روی چهار پایه بنا شده، مربوط به دوره ساسانیان است و از سالم ترین آتشکده های قبل از اسلام در این استان می باشد. این آتشکده که تا زمان صفوی روشن بود، در چهار طرف دارای دالان برای طواف زرتشتیان به دور آتش مقدس بوده است. در مجاورت این بنا معدن زغال سنگی وجود داشته که سبب سیاه رنگ شدن خاک این منطقه بوده و به همین دلیل این منطقه سیاهگل نامیده می شده است.
این بنای تاریخی دارای ایوانی مربع شکل به اندازه ۵x۵ متر و ارتفاع حدود ۱۰ متر است. قطر دیوارها یک متر، دارای آتشدان و در قسمت فوقانی، سوراخ هایی وجود دارد که شاید برای خروج دود حاصل از سوخت باشد. اطراف این بنا به وسیله حیاطی محصور بوده ولی اکنون به علت عوامل طبیعی و غیرطبیعی تخریب شده است. این بنا از سنگ و ساروج و گچ ساخته شده و نوع معماری آن مربوط به دوره ساسانی است. آتشکده در ساحل جنوبی رودخانه «گنگیر» و با فاصله تقریباً ۷۰۰ متر از آن قرار گرفته و در داخل دشتی کوچک قرار دارد که به احتمال زیاد در اطراف این آتشکده، منازل مسکونی زیاد وجود داشته است. زمین های حاصلخیز و آبرفتی اطراف آتشکده به احتمال زیاد وقف آن بوده اند. این آتشکده دارای چهار دروازه به طرف چهار جهت اصلی می باشد و همانند آتشکده دوره ساسانی در شهرستان قصر شیرین است. در مقابل آتشکده مذکور و در داخل رودخانه «گنگیر»، سنگ بلندی وجود دارد که ارتفاع آن حدود ۱۲ متر و قطرش ۶ متر می باشد که بسیار دیدنی است. این صخره را مردم سانیری می نامند. سنگ دیگری با ارتفاع کمتر در شرق آن واقع شده که در اثر فرسایش کج شده است.
کاوشهای باستان شناسی
این آتشکده اولین بار توسط یک باستان شناس بلژیکی بنام واندنبرگ شناسایی شد و بر اساس معماری بنا و سفالها و اشیاهای پیدا شده قدمت آنرا به دوره ساسانی تخمین زد. مصالحی که در این بنا استفاده شده از قلوه سنگهایی می باشد که به طور فراوان در این منطقه یافت شده و برای روی هم قرار دادن آنها از ملاط گچ استفاده کرده اند. نمونه های دیگری هم مانند این بنا که با این مصالح ساخته شده را می توان در این منطقه پیدا کرد که به عنوان مثال قلعه شمیران در ارتفاعات شمیران است. از ویژگی های اصلی این بنا و دالان طوافی که دور آن قرار دارد می توان گفت که این یک مکان مذهبی بوده که در آن بر اطراف آتش نیایش می کردند. وجود سفال های مختلف از جمله سفالهای چرخ ساز و دست ساز به رنگ های نخودی و قرمز و همین طور تکه شیشه های مربوط به این دوران قدمت آتشکده را نمایان کرده است. همچنین وجود سفالهای دوره های بعد نشان دهندهٔ این است که با وجود ورود اسلام اقوامی که دران این شهرستان سکونت داشتند همچنان به اعتقادات خود پایدار بوده اند و در این مکان نیایش می کردند.
موقعیت مکانی
این آتشکده در نزدیکی (جنوب غربی) روستای سر تنگ سفلی و در ساحل رودخانه گنگیر قرار گرفته است.
جاذبه های نزدیک
روستای سرتنگ شامل باغات گسترده ای همچون انگور، پسته، انار، زیتون و... است که در مناطق سرتنگ، بانچنار، سیاهگل، پلیه و کاژاو واقع شده اند. آثار باستانی متعددی نیز در این روستا و در منطقه سرتنگ واقع شده که بیشتر آنها به دوران سلسله ساسانیان برمی گردد. آثاری از جمله گنبد جهانگیر، قلعه شمیران، آتشکده سیاهگل، گوریا، پیروسِن و... متاسفانه گوریا و پیروسِن بعد از آبگیری سد گنگیر، زیر آب رفته اند.
منابع:
- jazebeha.com
- fa.wikipedia.org
- yjc.news
