آبشار چم او: این آبشار در موقعیت جغرافیایی E4651 N3337 در استان ایلام و شهر ایلام واقع است. اين آبشار در دامنه کوه برآسمان و در امتداد رود زيباي چم او، يکي از زيبايي هاي طبيعت ايلام است. در مسير ايلام به صالح آباد و بعد از گذشتن از تونلي بزرگ در سمت راست جاده، يک مسير فرعي پانزده کيلومتري شما را به روستاي چم او راهنمايي مي کند. قبل از روستاي چم او و در ميان کوه هاي زيباي منطقه، آبشار چم او از ارتفاع بلندي به پايين سرازير مي شود که دسترسي به آن با يک پياده روي نيم ساعته امکان پذير است. آب اين آبشار پس از طي مسافتي کوتاه به رودخانه گدارخوش مي ريزد. نکته قابل ذکر اين است که به علت آلوده شدن آب رودخانه هاي اين ناحيه با پساب هاي صنعتي و خانگي خسارات جبران ناپذيري به محيط زيست منطقه وارد شده است. در ادامه مسير چم او و پس از گذشتن از روستا نيز آبشاري فصلي از فراز صخره اي هلالي شکل و بزرگ به پايين سرازير مي شود که در فصول مناسب سال منظره جالبي را به وجود مي آورد. اين آبشار سه پله اي در فصل تابستان به مرور خشک مي شود. يادي از طبيعت بسيار زيبا و کم نظير غار زينگان در صالح آباد نيز خالي از لطف نيست. طبيعتي متنوع که نياز به حراست و محافظت دارد.
این آبشار در فاصله هجده کیلومتری مسیر ایلام به صالح و درحد فاصل روستای چم آو و منطقه عمومی ماربره در میان تخته سنگ ها جریان دارد. آب این آبشار که از کوه های ایلام سرچشمه می گیرد، پس از طی مسافتی کوتاه به رودخانه گدارخوش می ریزد.
آبشار اَما: آبشار اَما با ارتفاع حدود 20 متر در نزدیکی روستای اَما در 25 کیلومتری جنوب ایلام و پشت سد ایلام واقع شده است. برای دسترسی به این محل باید از میدان قرآن ایلام به سمت ملکشاهی حرکت نمود. بعد از روستای چشمه کبود یک مسیر فرعی بسیار زیبا وجود دارد که دارای جنگل زیبایی از درختان بلوط میباشد. آبشار روستای اما در میان دره‌ای واقع شده و آب آن به سمت دریاچه سد ایلام جریان دارد. ادامه مسیر فوق به روستای مهر و در نهایت به شهر ملکشاهی منتهی می شود.
آبشار سرطاف: یکی از جلوه های زیبای طبیعت در شهرستان ایلام است که در شرق روستای شهید کشوری و جنوب شهرستان ایلام قرار دارد. این آبشار چند پله ای محوطه وسیعی را دربر میگیرد و معمولاً در فصول کم آبی، خشک می شود. این آبشاریکی از تفرجگاه های شهرستان ایلام محسوب می شود و همواره بازدیدکنندگان بسیاری از دور و نزدیک به این منطقه مراجعه می کنند. آب اين آبشار نيز مانند آب رودخانه چم او، از آلودگيهاي زيست محيطي بي بهره نمانده است و محيط پيرامون آن نيز، نياز به توجه و محافظت بيشتري دارد. در ادامه مسير اين آبشار به روستاي مهدي آباد و باغات زيباي ميوه خواهيد رسيد که از باغات گردو، انار و زردآلو تشکيل شده است. منظره کوه اسرارآميز قلاقيران از دور بر زيبايي طبيعت اطراف افزوده است. از ديگر آبشارهاي قابل ذکر در اين منطقه آبشار وه ريز است که در نزديکي روستاي چشمه کبود در هفت کيلومتري جنوب ايلام به سمت قلعه ملکشاهي واقع است. مسير دسترسي به اين آبشار کوچک ولي زيبا نيز از ميدان قرآن ايلام آغاز مي شود. صخره هاي هلالي شکل اين منطقه در نوع خود جالب توجه است.
آبشار وه ریز: این آبشار در نزدیکی روستای چشکه کبود واقع در 5 کیلومتری جنوب ایلام در مسیر جاده ارتباطی ایلام به بدره قرار گرفته است. چشمه کبود (ایلام)، روستایی از توابع بخش مرکزی شهرستان ایلام است. ارتفاع آبشار در حدود ده متر است و از روی صخره ای هلالی شکل به پایین می ریزد. این آبشار از ارتفاعات کبیرکوه در غرب ایلام سرچشمه می گیرد. کبیرکوه به مجموعه کوه های بلندی است که خود قسمتی از رشته کوه بزرگ زاگرس است گفته می شود . این رشته از دیوارهای جنوبی درة رودخانة آب آفتاب و کنجان چم شهرستان مهران شروع شده و رو به رودخانة کرخه در دهستان الوار گرمسیری از شهرستان خرم آباد لرستان ادامه می یابد . دامنه های شمال و شمال شرقی آن به دره های رودخانه سیمره ، کرخه و دامنه های جنوب و جنوب غربی آن به مرز ایران و عراق منتهی می شود. طول این رشته کوه حدود 160 کیلومتر و عرض آن 6 الی 7 کیلومتر است که مانند دیوار عظیمی در منطقه ایلام از شمال غرب به جنوب شرق امتداد یافته است.کبیرکوه یکی از مناطق پرباران و پرآب و سرسبز واحد کوهستانی زاگرس است.
آبشار گچان: آبشار گچان در ۱۵ کیلومتری شمال شهر ایلام و در میان تنگ که خود یکی از تفرجگاه‌های ایلام است قرار دارد. در این منطقه که کو ههای زیبا و معظم مانشت و قلارنگ به همراه گچان گویی به هم رسیده اند منظره بسیار زیبایی را ایجاد کرده است. به گونه ای که در فصول بهار، تابستان و پاییز و حتی زمستان بعلت دسترسی تقریبا راحت آن پذیرای خیل عظیم دوستداران طبیعت است.
منابع:
میراث فرهنگی استان ایلام
irandeserts.com
fa.wikipedia.org
