جولیان آبدانان

متن کامل: جولیان آبدانان

شهر تاریخی جولیان آبدانان‌ که نمادی از معماری ایران باستان است در روستای چم کبود قرار دارد و جزو جاذبه های آبدانان محسوب می شود. این شهر تاریخی (نام محلی ژیلیو) را می توان نمادی از معماری ایران کهن و تاریخ ساسانیان دانست. جولیان شامل سه بخش اماکن مسکونی، چهار طاقی و آتشکده و قلعه دفاعی بوده است. این شهر در زلزله ای وایرانگر در سال ۳۳۴ هجری قمری کاملا تخریب شده و هم اکنون تنها به صورت تپه ای با برخی سنگ های بجا مانده از آن دوران دیده می شود. در ساخت آن از سنگ، قلوه سنگ، گچ نیم کوبیده شده با پلان مستطیل و مربع که عرض دیوارهای آن قطور و دارای طاق، پنجره و درهای کوتاه بودند استفاده شده بود. برای رساندن آب به شهر از چشمه ای به نام ماه کوله که در نزدیکی قرار داشت استفاده می کردند و آب را از طریق لوله های سفالی به شهر می رساندند. قدمت این شهر باستانی بیش از ۱۵۰۰ سال است و در آن زمان حدود ۵۰۰۰ نفر سکنه داشته و در آن زمان شهری با موقعیت استراتژی برای شاهان ساسانی بوده است. شهر جولیان به سبب وجود آثار متعدد تاریخی از بهترین مکانها برای بررسی سرگذشت دوران ساسانی در استان ایلام است.

بر روی تپه ماهور طبیعی مشرف بر این شهر باستانی آثاری از قلعه ای قدیمی قرار دارد که بصورت دژی مستحکم ساخته شده است و چشم انداز آن دشت جولیان است. بخشی از دیوار باقی مانده به صورت کنگره ‌ای ساخته شده و ارتفاع دیوار حدود دو متر بوده است که احتمالاً دژی است که نسبت به بناهای شهر باستانی جولیان از قدمت بیشتری برخوردار بوده است. دیوار این دژ با توجه به موقعیت تپه ساخته شده و نظم خاصی ندارد، در جبهه غربی آثاری از در ورودی به داخل محوطه بنا دیده می ‌شود و موقعیت دامنه تپه در قسمت غربی مشرف به شهر و چهارطاقی جولیان است. به نظر می ‌رسد این بنا به صورت معبر پله‌ای بوده است که بر اثر فرسایش، آثار آن از بین رفته است. در ساخت قلعه نیز از مصالحی همچون قلوه سنگ و گچ استفاده شده است.

جولیان به معنی خانه زندگی و آب به عنوان یکی از عناصر مقدس و مورد نیاز مردم زاگرس میانی از جمله مردم شهر جولیان بوده است. در زمان های نسبتاً دور، جولیان با «نخجیر کول رو» یکی از کشتارگاه های تاریخی خسروان، شاهان و عمرای عهد ساسانی در ارتباط بوده و بر دشت و زمین های زراعی روستای چم کبود که یکی از حاصلخیزترین اراضی این دیار بوده، اشراف کامل داشته است. شهر تاریخی جولیان از مراکز حوضه زاگرس و ارتباط دهنده ماسبزان (به معنای ماهی بازان) که از ایالت های سیمره بوده با شهرهای سرابباغ و مناطق دهلران و حوضه کرخه در خوزستان بوده است.

وضعیت کنونی
شهر تاریخی جولیان چنان جولانگاه زمینهای کشاورزی شده که تنها زمانی متوجه تاریخی بودن این شهر می شویم که در نزدیکترین نقطه از آن قرار گیریم. زمینهای کشاورزی تا عمق این شهر تاریخی رسیده و دیوارهای این شهر به طور کامل تخریب شده و اثری از تاریخ نیست و هر آنچه هست زمین کشاورزی است. دیوارهای اندکی نیز که از این شهر تاریخی باقی مانده در حال تخریب است و در وسعت ۱۰ هکتاری این شهر تاریخی کشت گندم و جو انجام می شود. طبق گفته کارشناسان از شاخصه های معماری مهم این مکان وجود چهارطاقی ها، طاق های ضربی، طاق های جناحی و ... است ولی در حال حاضر چنین ویژگیهای در این شهر تاریخی وجود ندارد. هر آنچه در بخشهای مختلف این شهر تاریخی به چشم می خورد زمین کشاورزی است و این اثر آنچنان مورد بی توجهی قرار گرفته که روز به روز دیوارهای آن تخریب شده و به زمین کشاورزی تبدیل می شود. دیوارهای این شهر تاریخی نیز به طور کامل تخریب شده و سنگ ها ریزش کرده است و می توان گفت این اثر تاریخی دیگر راهی برای مرمت و بازسازی ندارد و باید آن را تخریب شده دانست. سنگهایی که بر اثر تخریب اثر برای توسعه زمینهای کشاورزی مانند تپه ای در یک جا جمع شده اند گواه تلخی بر بی توجهی های فراوان است. این شهر تاریخی چنان دارای اهمیت است که طبق گفته کارشناسان در آن زمان از لوله کشی آب بهره مند بوده و آب شهر توسط لوله های سفالی در یک مخزن که جنس آن از سنگ و ساروج بوده از یک چشمه آب که در تنگ شمال غربی این بنا واقع شده تامین می شده است. اما در حال حاضر هیچ کدام از این شاهکارهای تاریخی باقی نمانده و با اینکه که این مکان تاریخی در سال ۱۳۸۸ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده ولی مشخص است که مسئولان حتی یک بار هم به این اثر سر نزده اند.

موقعیت مکانی
شهر تاریخی جولیان در ۱۰ کیلومتری شهر آبدانان و در جنوب شرقی استان ایلام واقع شده است. این شهر در قسمت شمالی روستای چم کبود بدانان، به فاصله سه کیلومتری از این روستا قرار دارد. یافتن این شهر تاریخی به دلیل نبود تابلوی راهنما و بدون شناخت نسبت به منطقه مشکل است به طوریکه باید پرسان پرسان تا این مکان رسید.

منابع: