روستای ولیان از روستاهای پربازدید ساوجبلاغ به شمار می رود و به سرزمین چشمه های آب سرد مشهور است. رودخانه ولیان که از میان روستا می گذرد مراتع مناسبی برای فعالیت های دامداری پدید آورده و ییلاقی بودن روستا موجب رونق گردشگری در ولیان شده است. روستای ولیان در دامنه کوه استقرار یافته و بافت مسکونی متراکمی دارد. این روستا از چهار محله به نام های پایین محله (جیرمحله)، وسط محله (میان محله)، شرق روستا (چال محله) و بالای روستا (جر محله) تشکیل شده است. خانه های قدیمی و سنتی روستای ولیان، دیوارهای ضخیم، سقف های مسطح و در و پنجره های چوبی دارند و عمده مصالح به کار رفته در ساخت آنها شامل لاشه سنگ، خشت، گل، گچ و خاک و چوب است. طی چند دهه اخیر برخی خانه های قدیمی روستا ترمیم شده و بناهای جدید ویلایی و آپارتمانی نیز در آن احداث شده است.
موقعیت اقلیمی
روستای ولیان واقع در شهرستان ساوجبلاغ در ۱۵ کیلومتری شمال شهرک کوهسار قرار دارد. این روستا از شمال به کوه میانبند و روستای اسکوی دره، از جنوب غربی به روستاهای دوزعنبر و آجین دوجین، از شرق به روستای گلین رود و از غرب به روستای توره ده محدود می شود. روستای ولیان از سطح دریا ۱۸۳۰ متر ارتفاع دارد و آب و هوای آن در فصول بهار و تابستان مطبوع و دلپذیر و در زمستان ها سرد است.
زبان و فرهنگ
ولیان قدمتی ۳۵۰۰ ساله دارد. از ساکنان اولیه این روستا می توان به «والی ها» اشاره نمود. به همین منظور این روستا ابتدا «والیان» و بعد‌ها و به مرور زمان به ولیان تغییر نام داده است. ولیان و والیان به معنای بزرگان است و اشاره به بزرگ و وزیر دارد. نام خانوادگی اکثر ساکنان این روستا والی زاده است. ولیان فارسی زبان بوده و به فارسی دری پهلوی سخن می گویند. در سال ۱۳۸۶ جمعیت این روستا به بیش از ۱۵۰۰ نفر افزایش یافته است که در فصول مختلف سال متفاوت است.
اقتصاد
درآمد اکثر مردم این روستا از فعالیت های زراعی، باغداری و دامداری تامین می شود. گندم، جو، توت هراتی، سیب، گیلاس، گردو، آلبالو، زردآلو و خرمالو از مهم ترین محصولات زراعی و باغی روستای ولیان است. ییلاقهای اطراف روستا باعث تولید انواع محصولات دامی در این منطقه شده است.
جاذبه های گردشگری
رودخانه ولیان از کوه های اطراف روستا و از بند ولیان که در محل به آن سوئک می گویند، سرچشمه می گیرد و از میان روستا می گذرد. حواشی این رودخانه تفرجگاه های خصوصی و عمومی مردم روستا و گردشگران است. در مسیر رودخانه ولیان باغات انبوه گردو، گیلاس و آلبالو احداث شده اند و آنرا به جذاب ترین تفرجگاه های پیرامون شهرهای تهران و کرج تبدیل کرده اند. در روستای ولیان چشمه سارهای فراوان وجود دارد که آب مورد نیاز مردم را تامین می کنند چشمه وال بین، چشمه زر و درویش چشمه از معروف ترین آنها هستند. پیرامون این چشمه ها با گیاهان خودرو پوشیده شده و از مکان های تفرجگاهی روستا به شمار می آیند. بند ولیان که چشمه ساران زلال دارد و رودخانه ای در آن جاری است به یکی از مکان های اتراقگاهی کوهنوردان تبدیل شده است. این منطقه چشم اندازهای جالب توجه دارد و بسیار زیبا و خوش آب و هوا است. درخت چنار ۱۰۰۰ ساله حیاط مسجد جامع ولیان از دیگر جاذبه های این روستاست. درخت توت بسیار قدیمی نزدیک یکی از مساجد روستا (مسجد حضرت ابوالفضل) نیز بسیار جالب توجه است. همچنین کوهنوردی از ورزش های بومی این روستاست و در ولیان آثار تاریخی نظیر قبرستان تاریخی و تپه باستانی در مناطق «کلاغ دره» و «دره بنه» وجود دارد.
غذاهای محلی
غذاهای محلی این روستا شامل انواع غذاهای گوشتی، اشکنه، کالاجوش، دمک، سیر ماست پلو، آش رشته، جو آش، بلقور آش، گندم آش و ترش آش است. یکی از غذاهای معروف آن به نام کشک و دوپلو است که ترکیبی از برنج، رشته، کشک، کلم، سیر، چغندر و سیب زمینی می باشد. رشته پلو نیز که با لوبیا چیتی، رشته پلویی، پیاز داغ، روغن فراوان و شیره توت می پزند از دیگر غذاهای لذیذ و خوشمزه محلی روستاست.
مسیر دسترسی
روستای ولیان از طریق اتوبان تهران–قزوین و از کنار پل کردان و شهر کوهسار با جاده آسفالت قابل دسترسی است. در مسیر این روستا شهر کوهسار، روستاهای کردان، خوروین، آجین دوجین و چند روستای دیگر قرار دارد.
جاذبه های نزدیک
در سفر به ولیان می توانید از دره «دربند ولیان» و روستای تاریخی «خوروین» نیز دیدن کنید. همچنین از روستای خوروین که آثار تاریخی مربوط به هزاره دوم پیش از میلاد مسیح بدست آمده است می توانید دیدن کنید. روستای تماشایی برغان نیز در فاصله نیم ساعته با روستای ولیان قرار دارد. روستای سیرود نیز در۱۶ کیلومتری ولیان در کنار رودخانه ای زیبا و آبشارهای کوچک، منظره بی نظیری را به وجود آورده است. البته بازدید از این روستا در فصل های سرد سال دشوار است.
منابع:
- seeiran.ir
- jadeh.ir
