«بازار سنتی» شهرستان گلپایگان که بـه «بازار چهارسوق» نیز معروف است، متشکل از بخش هایي همچون بازار مسگرها، بازار اصلی، بازار گیوه دوزان، بازار کوزه گرها، بازار فرش فروشان و بازارهای متعدد دیگر بـه همراه چندین پاساژ اسـت. پیش خوانها، درهایی که به شکل تخته های ضخیم چوب ساده در دو شکاف چوبی بالا و پائین جلوی دکان به دنبال هم ردیف می شدند، قفلهای پیچی که در همان گلپایگان ساخته می شد و صاحبان مغازه بعد از بستن در به آن فوت می کردند و قل هوالله می خواندند… همه در خاطره ها باقی است. سبد ها، تفت های چلواری، چولاری ها و کپه ها، دستاس، ترازو های قدیمی، حساب سیاقی و دفتر و دستک دکان، چراغانی در نیمه شعبان، نصب چراغهای روغنی با روغن کرچک، فانوس نفتی هایی که شب بپا می شد و بوق سحر جمع می کردند، نگهبانی سگها و سر و صدای داروغه ها… همه را کهنسالان از بازار قدیم گلپایگان به یاد دارند. امروزه بازار جدید و بزرگ گلپایگان در پیرامون بازار چهار سوق گسترش یافته و این بازار تاریخی را احاطه کرده است.
این مجموعه دارای دهانه اي با وسعت بسیار و طاق بندی و سقف ضربی آجری اسـت کـه بیانگر معماری ساختمانهاي دوران سلجوقی اسـت؛ اهمیت این بازار نیز با توجه بـه معماری انجام شده و نیز موقعیت مکانی آن اسـت کـه همانند پلی موصلاتی بین مسجد جامع و مناره گلپایگان، عمل می کند. در این بنا همچون بازارهای سنتی سایر شهرهای قدیمی از طاق آجری و تناسب ترکیب، فضاها و تعبیه فضاهای جانبی مانند تیمچه، قهوه خانه ها (در واقع چایخانه ها) و نور طبیعی بدون حرارت و برودت استفاده شده است و تاریخ ساخت آن در حدود ۴۰۰ سال برآورد شده است. بازار سنتی گلپایگان تا کنون چندین بار مرمت شده که در آذر ۹۲ نیز مرمت شد و سنگ فرش بازار تاریخی گلپایگان بازسازی گردید.
چهارسو
واژه سوق یا چار سوق برگرفته از کلمه چهارسو در اصل محل تقاطع دو راسته اصلی و مهم بازار بود. در برخی موارد سوق را در محل برخورد دو راسته طراحی شده بازار قرار می دادند و به شکل فضایی به صورت چهارسو می ساختند که به سبب موقعیت ارتباطی آن ارزشمند به شمار می آمد. چهار سوی بازار اصفهان، بازار لار، بازار تهران، بازار کرمان، بازار آمل، بازار تاشکند، بازار بخارا و چار سوی بازار گلپایگان از نمونه های خوب باقی مانده، به شمار می آیند.
تیمچه
تیمچه نیز به معنی کاروانسرا به معنی تیم کوچک یا کاروانسرای کوچک بوده است. اما در دوره معاصر به کاروانسراها یا سراهای کوچک و سرپوشیده، تیمچه می گویند. تیمچه فضای مناسبی برای عرضه کالاهای گرانبها مانند فرش، دور از آسیب باد و باران و آفتاب به شمار می رفت. به همین سبب فضای تیمچه ها، غالباً نسبت به کاروانسراها از لحاظ اقتصادی گران تر بوده و برای عرضه اجناس ارزان قیمت استفاده نمی شده است.
موقعیت مکانی
بازار گلپایگان در خیابان امام خمینی شهر گلپایگان بین دو میدان هفده شهریور و میدان فردوسی قرار گرفته است.
منابع:
- talab.org
- fa.wikipedia.org
- reiseniran.de
