از مهم ترین و قدیمی ترین آثار موجود در مرکز شهر تاریخی نطنز بنای زیبای آتشکده متعلق به دوره ساسانی و مسجد جامع متعلق به دوره آل بویه است که در نزدیکی هم قرار گرفته اند. بقایای بنای چهارتاقی بر روی سکویی به ارتفاع حدود دو و نیم متر از زمین قرار گرفته و قبل از بازسازی آتشکده که در سال ۱۳۹۶ صورت گرفت، دو جرز شمالی بصورت منفرد و دو جرز جنوبی همراه با یک تاق دیده می شد. بخش جنوبی بنا به دیوار خانه های مجاور چسبیده و در دیوار غربی بنا آثار در یکی از منازلی که به آن متصل بوده وجود داشت. اما بخش شمالی و غربی آزاد مانده و توسط باغ و زمین کشاورزی احاطه شده است. این چهارتاقی محوطه ای در حدود ۱۲۲ متر را اشغال کرده است. از چهارتاق، چهار جرز آن بر روی دو سکو، که یکی بر فراز دیگری ساخته شده دیده می شود. تنها ستون های ۴ گانه و طاق جنوبی و اندکی از لبه گنبد این آتشکده باستانی پابرجا بود و سه طاق دیگر و سقف آتشکده فرو ریخته بود. مصالح به کار رفته در این بنا از قلوه سنگ رودخانه ای و ملات گچ و خاک می باشد. برای کلاف کشی تاق ها الوار چوبی به کار رفته و از اندود گچ و کاهگل در پوشش بنا استفاده گردیده است. آثار موریانه حاکی از حمله آنها به الوارها بود که با از میان رفتن الوارها، بر اثر تکان ناشی از زلزله گنبد تخریب شده بود. بر روی لایه نازکی از گچ آثار رنگ آمیزی دیده می شد که احتمالا این رنگ آمیزی متعلق به دوره های بعدی بوده که آتشکده کاربرد اولیه خود را از دست داده بود. در واقع شاید بتوان گفت مربوط به زمانی است که مسجد دوره آل بویه در نزدیکی آن ساخته شد. نزدیک بودن آتشکده و مسجد حاکی از آن است که مسجد در اراضی آتشکده ساخته شده است. کهنسالان محل به نقل از پیشینیان اظهار داشته اند که در داخل محوطه آتشکده آثار قبوری وجود داشته که مالکین زمین های اطراف آنها را محو نموده اند. پس بعید نیست که از این مکان در دوران آل بویه به عنوان آرامگاه استفاده شده باشد. در سال ۱۳۲۰ هنگام نوسازی خانه شخصی به نام حاج جعفر مهربانی واقع در جنوب آتشکده، چاهی در حیاط حفر شد. این چاه به کانال زیرزمینی که ابتدا و انتهایش نامعلوم بود برخورد کرد و در گود برداری حیاط نیز به گودالی با پوشش گچ مواجه گردیدند که مجددا آن را با خاک پر کردند. این آتشکده در کوچه پشت مسجد جامع نطنز در باغی موسوم به باغ امام جمعه قرار دارد.
موقعیت مکانی
نطنز، خیابان مالک اشتر، کوی مسجد جامع، محله قصبه
منابع:
- شهرداری نطنز
- fa.wikipedia.org
- tasnimnews.com
- imna.ir
