نام قدیمی این بنا، مسجد کوچه شاه است. بنیان مسجد به پیشنهاد و همت و نظارت حاج محمد از طایفه آقاباشی ها، امام جماعت وقت گذاشته شده و بنایانی چون حاج نوروز و حاج تقی بر آن نظارت داشته اند. براساس نوشته های كتیبه نصب شده بر سر درب ورودی این مسجد در سال ۱۲۷۵ ه.ق و در دوره حكومت قاجار احداث شده است. طبقه دوم این بنا توسط سید مصطفی شریعتی ساخته شده بوده که در سال ۱۳۹۷ تخریب شده است. مسجد ارشاد جزء مساجد دو ایوانی است که دو ایوان شمالی و جنوبی و دیگر مجموعه ها حیاط مستطیل شکل آنرا احاطه کرده اند. شبستان پشت ایوان جنوبی دارای ستونهای سنگی با سطح مقطع مربع و ستونهای چهارگوش آجری می باشد و پوشش سقف آن طاق و چشمه با رسمی بندی ساده آجری است. این مسجد قدیمی در ضلع شمال شرقی باغ ملی نجف آباد به صورت مستطیل شكل ساخته شده كه سه ورودی از خیابان امام و میر داماد و كوچه شهید احمدی معروف به شاه چنار دارد. شبستان شرقی مسجد یك فضای زیبای مهتابی، آجر فرش شده برای اقامه نماز در فصل گرما دارد.
بیش از سیصد سال قبله نجف آباد مستقیم بوده و شیخ احمد حججی از شاگردان آخوند خراسانی نسبت به اصلاح آن اقدام كرده است. این مسجد قدیمی دارای دو محراب با دو زاویه متفاوت بوده كه یكی مستقیم ۹۰ درجه ودیگری ۴۲ درجه است. از ویژگی های منحصر به فرد این مسجد تاریخی داشتن دو برف انداز بسیار بزرگ و عمیق مرتبط با دو چاه آب بوده كه برف ها در آن انبار و از آب گواری آن برای شرب استفاده می شده است. این مسجد دارای چهار سكوی بزرگ سنگی بوده دو عدد از این سنگ ها در ورودی جنوبی قراردارد و دو عدد نیز در داخل حیاط مسجد كنار حوض زیر سایه درختان بوده که برای استراحت نمازگزاران واقع شده است. مسجد ارشاد سه شبستان جنوبی، شمالی و شرقی و دو رواق دارد كه زیبایی خاصی به مسجد داده است. شبستان جنوبی دارای شش دهنه ، ده ستون، طاق های كجاوی، گنبد مركزی، محراب و سقفی دارای آجر چینی بسیارزیبا است. دیگر ویژگی های این مسجد داشتن دو هزار و صد و دوازده مترمربع وسعت، دو ایوان و یك شبستان زمستانه درجبهه شرقی است كه متعلق به دوره قاجار است. شبستان زمستانه مسجد كه در ضلع شرقی قراردارد بیش از پنجاه سال بسته و بدون استفاده بوده که در سال ۱۳۹۶ بازسازی شده است.
موقعیت مکانی
این مسجد در نجف‌آباد، محله کوچه شاه، خیابان امام، کوچه ارشاد واقع شده است.
منابع:
- fa.wikipedia.org
- shora.najafabad.ir
- irna.ir
