ارگ نهچیر یکی از بناهای تاریخی شهرستان مبارکه با قدمتی پیش از صفویه است که در دوران قاجار نیز مرمت و گسترش یافته است. ساخت این قلعه بصورت مربعی شکل بوده که چهار برج کبوتر در چهارگوشه آن قرار گرفته و در قدیم از این قلعه به عنوان راهدارخانه برای تامین امنیت مسیر سمیرم و شهرضا به لنجان استفاده شده و همچنین مرکزی جهت خرید و فروش اهالی منطقه با انبار هایی از برنج و گندم بوده است. ارگ تاریخی نهچیر با توجه به معماری کم نظیر و چشم نواز خود یکی از زیباترین و بزرگترین ارگ های تاریخی کشور می باشد. از مجموعه آثار معماری ایرانی که در این بنا به کار رفته می توان به بادگیر، حیاط، اندرونی، انواع تالار، حوض، هشتی، دالان، اتاق های سه دری و پنج دری، ایوان و… اشاره کرد.
تاریخچه
طبق روایتی این قلعه به همت آقا محمد علی در زمان فتحعلی شاه قاجار بنا یا بازسازی شده است. در اواسط سلطنت فتحعلی شاه قاجار مرد متمکنی به نام آقا محمد علی از تبریز به جنوب کشور سفر می کند و به اصفهان می رسد. سپس به دنبال مکان مناسبی جهت کشت و زرع می گردد و به مبارکه می رسد و با کندن قنات به کشاورزی مشغول می شود. ابتدا محمد علی ساختمان قلعه را می سازد و سپس فرزندان وی قلعه های تو در تو در درون این قلعه می سازند. این قلعه که در قسمت جنوب شرقی شهر قرار گرفته دارای عمارتها و دالانها و حیات های زیبا و با معماری سنتی می باشد که در زمان شاه صفی الدین شکارگاه بوده و ستون های سنگی آن برای ساختمان حمامی آماده شده و هنوز پابرجاست. حیات میانی و حیات خلوت این بنا و اتاق های تو در تو، پستوها، دالانها، هشتی های ورودی و تمام خصوصیات این بنا از بهترین نمونه های خانه سازی مناطق مرکزی ایران است و همچنین دو بادگیر برای اتاقهای نشیمن تعبیه شده است که در خانه سازی این منطقه کمتر سابقه دارد. مالکیت این قلعه قبلاُبصورت خصوصی بوده که اکنون توسط شهرداری مبارکه اداره می شود.
معماری
این بنا با معماری سنتی دارای عمارت ها و دالان ها و همچنین حیاط میانی و حیاط خلوت، اتاق های تو در تو، پستوها و هشتی های ورودی از بهترین نمونه خانه سازی مناطق مرکزی ایران است. این اثر تاریخی با ۱۶۰۰۰ متر مربع مساحت و زیر بنای هفت هزار و پانصد متر از لحاظ سبک معماری به صورت قرینه و مربع شکل ساخته شده که در چهار گوشه آن، چهار برج کبوتر دیده می شود. بطورکلی سبک ساخت این بنا یکی از بی نظیرترین قلعه های تاریخی در استان و کشور محسوب می شود. بادگیرهای طراحی شده برای اتاق های نشیمن آن چشمگیر است. طول آن شمالی-جنوبی وعرض آن شرقی–غربی است. ارتفاع دیوار قلعه حداقل هفت متر و پهنای آن حداقل یک متر است که در بعضی مکانهای بنا به دو متر نیز میرسد. این قلعه شامل مجموعه های متنوع از قبیل هفت خانه و حیاط که دو مورد آن بصورت خان نشین بوده، قسمتهای اداری، بازداشتگاه، اصطبل، دالانهای تودرتو، انبار، هشتی ها، بادگیر، برجهای کبوتر و نگهبانی و قسمتهای گوناگون دیگر میباشد که بطورکلی در سبک خود بعنوان یکی از بی نظیرترین قلعه های تاریخی در استان و کشور محسوب میگردد.
رویدادهای فرهنگی
این بنای تاریخی تاکنون شاهد برگزاری چند جشنواره نوروزگاه نیز بوده است. اجرای زنده برنامه های رادیو، نمایش، موسیقی سنتی، حاجی فیروز و شاهنامه خوانی و برپا شدن سیاه چادر، پخت نان سنتی و غرفه های صنایع دستی و هنری، نگارگری، معرق، دکوپاژ، خوشنویسی، نقاشی، میناکاری، نگارخانه و … از برنامه هایی است که در این ارگ در ایام نوروز برگزار می شود.
موقعیت مکانی
این بنا در استان اصفهان، مبارکه، محله نهچیر، جنب جاده مبارکه به بروجن و شهرضا در جاده مجتمع فولاد مبارکه واقع شده است. مبارکه در ۴۵ کیلومتری جنوب غربی اصفهان قرار دارد.
منابع:
- mobarakeh.ir
- iribnews.ir
- pgnews.ir
- mobarakehna.ir
- fa.wikipedia.org
- mobarakeh.net
