روستای خویگان علیا در شمال فریدون شهر یکی از روستاهای مهم و هدف گردشگری به شمار می‌ر ود که عمده شهرت آن به دلیل برخوداری از بافت تاریخی، قبرستان‌های ارامنه با سنگ قبرهای ارزشمند و بی بدیل و مهم تر از همه سه کلیسا است که به نامهای مریم مقدس، هوانس و نرسس هنوز هم با معماری ویژه پابرجا بوده و در آنها مراسم مذهبی به قوت خود برگزار می شود. کلیسای مریم و هوانس در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده و پرونده ثبت کلیسای نرسس نیز در حال اجرا است، به عبارت بهتر، خویگان علیا، نقطه کانونی گردشگری تاریخی شهرستان فریدون شهر بشمار می رود.
آثار و مدارک مستدل به صراحت نشانگر این است که در دوران شاه عباس اول صفوی اقوام گرجی و ارمنی از مناطق مرزی ایران به این ناحیه جغرافیایی منتقل شده اند و در کنار سه قوم دیگر یعنی بختیاری ها، ترک ها و فارس ها زندگی مسالمت آمیزی از آن زمان تاکنون دارند. هرکدام از اقوام یاد شده از دوران گذشته، آثار تاریخی از خود به جای گذاشته اند که شاید یکی از بارزترین و چشمگیرترین آنها، مربوط به اقوام ارمنی در مناطق روستایی شهرستان فریدون شهر باشد، هر چند در دهه ۱۳۴۰ شمسی به دنبال اجرای قانون اصلاحات ارضی، بسیاری از ارامنه ساکن در فریدن و فریدون شهر با فروش اراضی تحت مالکیت خود به کلان شهرهای ایران یعنی اصفهان و تهران و برخی نیز به خارج از کشور مهاجرت کردند.
اقتصاد
محصولات کشاورزی تولید شده در این روستا به دلیل مطلوبیت و حاصلخیزی خاک از کیفیت بسیار خوبی برخودار است که مهم ترین آنها، سیب زمینی است. هر سال در مهر ماه با روی آوردن کشاورزان به فرآیند برداشت محصول سیب زمینی، جلوه‌ه ای زیبایی از کار و هنر در این روستا تداعی می شود که می توان از این ظرفیت نیز تحت عنوان جشنواره برداشت سیب زمینی برای جذب گردشگر استفاده کرد.
فرهنگ و آداب و رسوم
این روستا تا چندی پیش ارمنی نشین بود و بزرگترین روستای ارمنی نشین ایران به شمار می آمد ولی با توجه به مهاجرت ارامنه، اکنون فقط شش خانوادهٔ دو نفرهٔ ارمنی در آن زندگی می کنند. ارامنه روستاي خويگان فريدونشهر تنها بازماندگان ارامنه اين شهرستان هستند. ارمنی های روستای خویگان علیا پیرو مذهب مسیحی گریگوری هستند که هر سال جشن ها و مراسم های خاصی را در کریسمس، آب پاشان ،گل دران، حلال کردن انگور، درندس، زادیک، سوپ سارکیز و درج نک انجام می دهند.
مشهورترین ارمنی خویگان علیا
لئون ميناسيان در سال ۱۲۹۹ در خویگان علیا متولد شد که پدرش زارع و معلم بود و در یک خانواده تقریباً فرهنگی پرورش یافت. لئون میناسیان تحصیلات ابتدایی را در خویگان علیا و دوران دبیرستان را در مدارس ملی ارامنه جلفا و كالج اصفهان كه امروز دبیرستان ادب نامیده می شود ادامه داد. وی پس از آن به مدت ۱۰ سال در خویگان تدریس كرد و همزمان چند سال مدیریت سیار دبیرستان های روستاهای ارامنی نشین فریدن بزرگ را به عهده داشت و علاوه بر آن فعالیت هایی را در هیئت مدارس، نمازخانه و انجمن های دیگر خویگان را در کارنامه زادگاه خود دارد. لئون میناسیان در سال ۱۳۲۴ شمسی مطابق با 1945 میلادی به كمک چند تن از روشنفكران كتابخانه ملی ابوویان را تأسیس کرد و از آن زمان به مدت ۳۰ سال در مدارس ملی ارامنه جلفا تدریس و بعداً بازنشسته شد. وی مولف بیش از ۵۰ عنوان كتاب، تاریخدان، نقاش و نویسنده، پژوهشگر، کتاب شناس و محقق بوده و در سن ۹۲ سالگی دار فانی را وداع گفته است.
جاذبه های گردشگری
از دیگر آثار معروف در این روستا، قلعه تاریخی سیمون است. این روستا، علاوه بر برخوداری از میراثث ملموس که به آنها اشاره شد، از مواریث ناملموس ارزشمندی نیز برخودار است که برگزاری مراسم دینی در کلیسا و جشن وارداوار یا همان آب پاشان مسیحی از مهم ترین آنها به شمار می رود که در تیر ماه و بعد از عید پاک مسیحیان برگزار می شود. قبرستان های ارامنه از دیگر آثار ویژه تاریخی در این روستاست که بزرگی و کوچکی سنگ قبرها و حکاکی های انجام شده بر روی آنها هر یک حکایت های متنوعی از شیوه زیست، آداب و رسوم و باورها و عقاید این قوم در دوران گذشته در خود دارند. همچنین این روستا با برخوداری از آب و هوای خنک، چشم اندازهای طبیعی زیبا، چشمه ها و قنات های جوشان با آب زلال و گوارا و مهم تر از همه اراضی کشاورزی وسیع مورد توجه طبیعت گردان نیز می باشد.
امکانات گردشگری
این روستا با قرار گرفتن در کنار شاهراه اصلی استان اصفهان به لرستان از جاده ارتباطی و دسترسی مناسبی برخودار بوده و دارای یک هتل آپارتمان، دو اقامتگاه بومگردی و چندین سوئیت است که می تواند پذیرای گردشگران و مسافران باشد.
منابع:
- fa.wikipedia.org
- pounezar.ir
- imna.ir
- iribnews.ir
- chtn.ir
