اسفرجان با نام قدیمی سپهرگان، روستایی از توابع بخش مرکزی شهرستان شهرضا در استان اصفهان ایران است. روستای اسفرجان ازنقاط سرسبز و ییلاقی است که در فاصله ۴۰ کیلومتری جنوب شرقی شهرضا واقع شده است. این روستا که قدمتي طولاني دارد، سابقه تاریخی آن به قرن هفتم هجری قمری و حتی قبل از از آن برمی گردد. سد قتلغ شاه واقع در تنگ اسفرجان، که از آثار دورة آل مظفر است، نشانگر تاريخ کهن اين روستا می باشد. این روستای گردشگری دارای باغ های میوه ازجمله آلبالو، زردآلو، گردو و هلو است که از رودهای جاری در مسیر باغ ها آبیاری می شوند. قدم زدن در کوچه باغ های این روستای سرسبز فرصتی طلایی برای آرامش جان است.
شرایط جغرافیایی
روستاي اسفرجان با مختصات جغرافيايي ۵۱ درجه و ۵۶ دقيقه طول شرقي و ۳۱ درجه و ۴۰ دقيقه عرض شمالي، در جنوب شرقي شهرضا و ۱۳۰ کيلومتري شهر اصفهان واقع شده است. روستاي اسفرجان از سطح دريا ۲۲۰۵ متر ارتفاع دارد و آب و هواي آن گرم و خشک است. اين روستا از جنوب غربي به کوه سياه و از جنوب به کوه برددر محدود شده و رودخانة هونجان از ميان روستا مي گذرد. قرار گرفتن در کریدور شمال- جنوب کشور، جاده اصفهان- شیراز از یک سو و جاده قدیم و در دست احیاء اصفهان- یاسوج جنوبی ترین نقطه استان اصفهان و همچنین نقطه تلاقی استان های فارس و اصفهان و در مجاورت راه آهن اصفهان–شیراز و همچنین همسایگی با شهرستان های دهاقان، جرقویه، سمیرم و آباده و داشتن آب و هوایی کوهستانی و معتدل از مهمترین ویژگی ها و مزایای دهکده گردشگری اسفرجان است.
بافت روستا
روستاي اسفرجان از آنجا که در محدوده کوهستاني استقرار يافته، بافت مسکوني متمرکزي دارد. بافت روستا در امتداد رودخانه قرار گرفته و از بلندی بصورت نوار سرسبز بسیار زیبایی دیده می شود و باغات و مزارع دردو طرف رودخانه با طول چندین کیلومتر از غرب به طرف شرق دیده می شوند. اين روستا از هشت محله با نام هاي محله پايين، محله ميان، محله بالا، محله تقي، محله شهشهاني، محله عرب ها، محله ناحق و محله قتلغ شاه تشکيل شده است. مصالح به کار رفته در ساخت خانه هاي روستايي عمدتاً چوب، خشت، گل و آجر است و سقف مسطح آنها با چوب، گل و سرشاخة درختان پوشيده شده است. در روستای اسفرجان نیز مانند اکثر نقاط ایران، در ساخت و سازها معمولا از مصالح موجود در محل استفاده شده است. بعلت کوهستانی و سردسیر بودن این منطقه، دیواره ها دو خشته یا سه خشته ساخته شده و به همین دلیل قطر دیوارهای روستا بسیار زیاد است. سردرهاي زيبايي در واحدهاي مسکوني قديمي وجود دارد و قسمت هاي مختلف فضاهاي مسکوني به تفکيک شامل اتاق ها، ايوان، مطبخ، سرويس بهداشتي و انبار مي باشد. معابر اصلي روستا عموماً آسفالت است.
اقتصاد
اقتصاد اين روستا بر فعاليت هاي زراعي، دامداري و صنايع دستي استوار است. محصولات عمده زراعي روستا شامل گندم، جو و لوبيا است. سيب، بادام، گردو، زردآلو، آلبالو و آلو زرد از محصولات باغي آن است. درختان کهنسال گردوي اين روستا با قدمتي بيش از دويست سال عمر، همچنان ثمر مي دهند و زيبايي شگفت انگيزي دارند. گوشت و انواع فرآورده هاي لبني نيز در اين روستا به عمل مي آيد. دارهاي قالي در کارگاه هاي خانگي روستا برپاست و دختران و زنان روستايي با هنرمندي تمام طرح هاي بوته حوضي، گلداني و خياباني را بر روي آنها نقش مي زنند و مي بافند.
آداب و رسوم
از مهمترین مراسم اين روستا که به مناسبت هاي مختلف در طول سال برگزار مي شود، می توان به تعزيه خواني هاي ماه محرم، مراسم پريدن از روي آتش در چهارشنبه سوري و مراسم کوسه اشاره کرد. هفت سنگ، ترکه بازي، بشور و بگرد و يه قل دوقل از جمله بازي هاي محلي رايج در بين نوجوانان و جوانان روستا است.
پوشاک
پوشاک مردان غالباً کت، شلوار، پيراهن و کفش و کلاه است. پوشاک زنان نيز شامل پيراهن، چادر و ديگر لباس هاي رايج زنانه است.
صنایع دستی و سوغات
صنايع دستي در اين روستا مرهون رونق دامپروري و تلاش دختران و زنان هنرمند روستا است. توليد پشم و نخ ريسي و رنگرزي به مدد زنان هنرمند این روستا صورت مي گيرد. فرش هاي اسفرجان با طرح هاي بوته حوضي، گلداني و خياباني از بهترين و معروف ترين صنايع دستي منطقه هستند. اغلب اين نوع بافته ها در بازارهاي فرش اصفهان، تهران، کاشان و قم به فروش مي رسند. جوز قند، ترش گردو، هسته شور، زردآلو، برگه زردآلو و گيوه بهترين سوغاتي هاي اين روستا به شمار مي آيند.
غذای محلی
آش کشک، اشکنه، کلاجوش (کله جوش)، آش آجيلي و آش اسفندي از غذاهای محلي مورد علاقه گردشگران است که در روستا طبخ مي شود.
جاذبه های گردشگری
دره هونجان، حاشيه رودخانه اسفرجان، باغ هاي ميوه روستا، بیشه ها، چشمه سارها و تفرجگاه های پيرامون آن جلوه اي از طبيعت بکر و زيباي روستاي اسفرجان را به نمايش مي گذارند. چشمه بيشه و زرچشمه از جمله تفرجگاه ها و زيباترين ييلاقات روستا هستند. در زیر به چند مورد از جاذبه های گردشگری اسفرجان اشاره می کنیم:
امامزاده عبدالمطلب اسفرجان
بخش شرقی روستا و در محله پایین روستا امامزاده ای هست که می گویند پسر امام موسی ابن جعفر(ع) است. این امامزاده در گذشته دارای گنبدی سبز با کاشیکاری بسیار زیبا بود و ضریحی از جنس چوب به رنگ سبز آرامگاه را احاطه کرده بود. مردم روستا اعتقاد عجیبی از نظر مذهبی به این امامزاده دارند. این امامزاده با ایوانی زیبا زیارتگاه اهل دل و علاقمندان اهل بیت (ع) است که معمولا روزهای پنجشنبه برای زیارت می روند و تمام آیین های مذهبی روستا در این امامزاده برگزار می شود. در حال حاضر بخشی از صحن آن به تکیه شهدای جنگ تحمیلی اختصاص یافته است.
قلعه جوی عباسی
قلعه جا عباسی یا جوی عباسی قلعه ای قدیمی است که در منطقه شرقی روستا و در محلی که بیشتر تاکستان ها و باغات انگور روستا را تشکیل می دهد قرار دارد. این منطقه دارای انگور بسیار مرغوب بدون هسته است که برای تهیه کشمش سبز و آفتابی بسیار مناسب است. در این بخش انواع انگور عسکری سیاه و انگور ایته به اصطلاح محلی یا مره بعمل می آید. در گذشته با امکاناتی که در این قلعه بوجود آورده بودند کارگاه شیره پزی نیز در آن دایر بوده که هنوز آثار آن در داخل قلعه دیده می شود، پاتیل هایی از جنس کاشی سبز که بوسیله راه آبه های کاشی شده شیره انگور را به قسمت های مختلف کارگاه انتقال می داده است. در گذشته برای چیدن انگور در ماه شهریور و مهر و تبدیل آن به کشمش آفتابی یا سبز و یا برای تهیه شیره مدت زمانی را در داخل قلعه که همه امکانات رفاهی را داشته اطراق می کرده اند. هنوز دیوارهای بلند قلعه که برای امنیت بیشتر بلند و قطور ساخته شده و در دیوارهای آن سوراخ هایی برای تیراندازی تعبیه شده سالم و پا برجا است.
کوه پلنگی از مناظر بسیار دیدنی در بین جاده هونجان اسفرجان
يكي از مناظر بسيار زيبا كه در سال هايی كه بخصوص آب و بارندگي فراوان دارد و در فصل بهار تا اواسط خرداد ماه مي‌توان آن را شاهد بود، محلي است واقع در بين جاده هونجان اسفرجان معروف به كوه پلنگي كه دشتي قرمز رنگ از تجمع گياهي بنام گلعرونه دارد كه از خاصيت دارويي آن براي سرماخوردگي در فصل زمستان و همچنين به عنوان خوراك گوسفندان در فصل بهار استفاده مي شود.
منطقه قلتغ شاه
در بالای روستا به سمت غرب و در جاده با صفای اسفرجان به روستای هونجان پس از طی چند کیلومتر به منطقه قلتشاه یا قلتغ شاه می رسیم که محل برپایی سد قدیمی اسفرجان است که هنوز آثار و سنگ نبشته آن بر دیواره کوه باقی است. آثار سد در دو طرف رودخانه در این محل که از آهک و ساروج ساخته شده است به وضوح دیده می شود. سد قتلغ شاه که از آثار دورة آل مظفر است، با مصالح سنگ و ساروج ساخته شده و در ۳۶ کيلومتري شهرضا قرار دارد.
یکی دیگر از تفرجگاه های روستا پارک جنگلی کوهستانی است و نزدیک بیشه و در سمت راست جاده اسفرجان به هونجان قرار دارد. کمی بالاتر بیشه باصفایی قرار دارد که رودخانه از مرکز آن می گذرد و تفرجگاهی عمومی است که روزهای تعطیل بسیار شلوغ می شود و پوشیده از درختان سپیدار است که در همه جای اسفرجان به وفور یافت می شود. بیشه های سرسبز اسفرجان از جمله مناطق دیدنی این روستا است.
امکانات رفاهی-گردشگری
سایت مجموعه به مساحت صد هکتار در دو فاز کمپینگ و منطقه نمونه در حد فاصل روستاهای هونجان و اسفرجان در همسایگی سد تاریخی قلتغ شاه و رودخانه دائمی زرچشمه و بیشه زارها و باغات و کوه بزقوچ اسفرجان در کنار مسیر اصلی مجاور به اراضی منابع طبیعی و مسیر دسترسی آب سنا واقع است. در بخش فرهنگی امکاناتی مانند موزه مردم شناسی، پارک تاریخی و عکاس خانه روستایی مورد توجه قرار گرفته است. در بخش ورزشی، ورزش هایی مانند کشتی، شنا، فوتبال، گلف، تیراندازی، بسکتبال، والیبال، صخره نوردی، تنیس، بیلیارد و بدمینتون در نظر گرفته شده است.
از نظر رفاهی امکاناتی چون تیمچه، رستوران، چایخانه، باغ تالار و همایش دارد و مسافران نوروزی و گردشگران می توانند از ویلاهای دهکده، کمپینگ و متل آن استفاده کنند.
کمپینگ شامل ویلاهای اقامتی–توریستی، اکوکمپ چادری با بزرگترین کمپینگ چادری عشایری کشور با ظرفیت چندین کمپ چادری، سفره‌خانه سنتی، چایخانه سنتی، سرویس بهداشتی، حمام، بازارچه روستایی–عشایری، فضای بازی و سرگرمی، سوارکاری، تور روستایی–عشایری، آموزش، علمی و تئوری نجوم و اجرای موسیقی سنتی در آستانه بهره برداری است.
در بخش تفریحی امکاناتی چون باغ وحش، باغ پرندگان، باغ ملل، پارک تفریحی کودکان، پارک آبی، دریاچه مصنوعی و آبشار، درشکه سواری، تلکابین و بیابان گردی طراحی شده است.
مسیر دسترسی
پس از خروج از شهر اصفهان به فاصله یک ساعت و نیم می توانید خود را به روستا برسانید، پس از طی مسافت ۴۲ کیلومتر در جاده شیراز در سمت راست جاده تابلو راهنما شما را به جاده فرعی روستا راهنمایی می کند که پس از طی حدود۱۱کیلومتر به روستای سرسبز اسفرجان خواهید رسید. روستاي اسفرجان از طريق شهر شهرضا، با جاده اي مناسب و آسفالت قابل دسترسي است.
منابع:
- fa.wikipedia.org
- isfahan.irib.ir
- tasnimnews.com
- otaghak.com
- iribnews.ir
- imna.ir
