شهرستان دهاقان با جاذبه های سرسبز بهاری و زیبایی های برفی زمستان با داشتن آسیاب ها و چشمه های باستانی در میانه راه تردد به پنج استان مهم کشور، هر سال پذیرای گردشگران عاشق طبیعت است. روستاهای این شهرستان نیز با آثار تاریخی و طبیعت و چشمه های زیبا مقصد خوبی برای گردشگران است. پوده یکی از روستاهای دهاقان میزبان گردشگران و مردم منطقه در تابستان و ایام نوروز می باشد.
شرایط اقلیمی
روستا با ارتفاع ۱۸۲۰ از سطح دريا واقع شده و آب و هواي منطقه در فصل تابستان معتدل و در زمستان سرد است، همچنين در جنوب آن رودخانه شور جريان دارد.
تاریخچه
پوده در دوره صفویه شکارگاه حکمرانان بوده است. پیدایش روستای پوده مربوط به آبادی هایی است که تا زمان صفویه شکل گرفتند مانند اسفرجان و قمبوان. قدمت این روستا در برخی منابع ۷۰۰ سال ذکر شده است و با توجه به تاریخ ساخت آثار و بقایای تاریخی به جا مانده از جمله مسجد، بازار، قلعه یوسف خان قدمت روستا دست کم به ۵۰۰ سال قبل می رسد.
زبان و فرهنگ
عموم مردم روستا به زبان فارسي و برخي با گويش دري سخن مي گويند. در پوده زن ها و مرد هاي محلي و قديمي (به جز جوانان) از پوشاک محلي استفاده مي كنند كه لباس محلي مردان شامل: پيراهن پشمي، جليقه، تنبان، شال و كلاه نمدي است. مردمان روستا اعتقادات خاص پزشكي خود را دارند بعنون مثال از شاترِ براي دل درد، پونه كوهي و پونه خشك همراه با ماست براي يبوست، آويشن يا آلوشنك براي درد معده، ختمي براي رودل، خاكشير براي دل پيچه استفاده مي كنند، ناخنك، خارخاسك نيز نمونه هايي از داروهای محلی هستند. همچنين آرد به همراه كمي شير بجه مخلوط و به صورت خمير درمي آورند و روي كورك مي گذارند تا چركش را بيرون بكشد و با گل گاو زبان و رناس پوست حيوانات را رنگ مي كنند.
بافت روستا
این روستا در تركيب بندي شبیه فضاهاي روستاي كوهپايه اي است و عنصر آب تأثير بسيار دارد بطوريكه بافت كلي روستا از ارتفاعات و جريان رودخانه تأثير پذيرفته و خانه هاي روستا درشيب دامنه ها بنا شده اند. خانه ها از مصالح بومي چون سنگ، چوب و خشت ساخته شده، بعلاوه در محله هاي قديمي مانند لب ساخون و كوچه سوزن، خانه ها با ايوان هاي بلند و بصورت زيبايي ساخته شده اند.
اقتصاد
اقتصاد این روستا براساس فعالیت های کشاورزی، باغداری، دامداری و صنایع دستی است. زنان و دختران عمده ترین تولید کنندگان صنایع دستی روستا می باشند.
محصولات
مهم ترين محصولات روستا شامل گندم، جو، لوبيا، ذرت، انگور و سيب درختي هستند. (سيب هاي اين منطقه بسيار معروف هستند.) توليدات دامی آنها عبارتند از انواع لبنيات مانند شير، ماست، كشك، خامه، قره قروت و روغن حيواني.
آداب و رسوم
از بازی هاي محلي روستا مي توان به اين موارد اشاره كرد: چوب و پل (بلا چفته)، هفت سنگ، گودال شيطاني، هسته ي خونه كي يا گل چه گلي، كنده بازي يا خروس جنگي، ريگ چه بازي همان يك قل دو قل و به زبان محلي (قوتور بازي). از آیین های ویژه مردم روستا در محرم، نخل بستن در دهه اول ماه محرم و گرداندن آن برای عزاداری و نیز برپایی مراسمات عزاداری در ماه های محرم و صفر در حسینیه بسیار قدیمی (مربوط به دوره قاجار) و زیبای محله بازار می باشد.
سوغات و صنایع دستی
عمده ترين صنايع دستي روستا شامل گيوه، كلاه نمدي، چو خا و انواع گليم، قالي و جاجيم و مشهورترين سوغاتي آن، گيوه، جاجيم، قاليچه، كشك، روغن و كره حيواني مي باشند.
فرآورده های بومی روستا
در فصل پاييز انگورها توسط بانوان اين روستا چيده شده، انگورهاي سالم را از ناسالم جدا و درون ديگ هاي بزرگ مي ريزند، سپس مي گذارند دو الي سه روز بماند تا خوب نرم شود، بعد گوشت و پوسته آن را درون حوضچه هايي با كف سيماني كه دريچه اي به بيرون دارد مي ريزند و مرد های پوتین پوش روي آنها راه مي روند تا آب انگور گرفته شده و از دريچه به داخل ديگ هاي مسي بريزد، سپس ديگ ها را بر سر كوره گذاشته و داخل آنها خاك سرخ مي ريزند تا لرد انگور ته نشين و آب زلال انگورها جدا شود. آب انگور صاف شده را داخل ديگ هاي ديگري مي ريزند و مي گذارند تا خوب بجوشد و تبديل به شيره شود. لرد انگور ها را كه به وسيله خاك سرخ جدا شده درون كيسه مي ريزند و مي گذارند تا آب باقيمانده از آن جدا شود و آن را نيز مي جوشانند تا به‌صورت مربا درآيد كه به آن آب چكه مي گويند. همچنين مقداري از آب انگور زلال را كه هنوز به صورت شيره درنيامده، روي كدوهاي حلقه شده مي ريزند و مي گذارند تا بجوشد و تبديل به مربا شود. علاوه بر این چغندر محلي را خرد، داخل ظرفي كه حاوي سركه است مي ريزند، درجايي خنك مي گذارند و در فصل زمستان از آن استفاده مي كنند. همچنین نوعي خمير را پهن و نازك مي كنند، روي هم انداخته و به وسيله چاقو قطعه قطعه مي كنند، سپس قطعه ها را از هم جدا، در آفتاب خشك و داخل ماهيتابه بو داده و آن را همراه با برنج مي پزند. شكر و آرد و روغن را مخلوط كرده و به‌صورت خمير (بلچي) درمي آورند و بر تنور مي چسبانند تا پخته شود و به عنوان شيريني محلي بلچي استفاده مي كنند. همچنین براي درست كردن نان خشك، يك عدد سيني مسي را درون تنور خاموش مي گذاشتند و نانها را درون آن قرار مي دادند تا يك شبانه روز بماند و خشك شود.
جاذبه های گردشگری پوده
روستای پوده آب و هوای خوب و چشمه سارهای فراوان، چشم انداز های زیبا و متنوع دارد. همچنین چشمه های قاسم، چانه و چاه گز در گوشه و کنار روستا می جوشند. بقایای قلعه یوسف خان، بازار قدیمی پوده و آثاری از کارگاه های عصاری (روغن کشی) و مسجد جامع از جمله آثار تاریخی این روستا هستند.
مسجدجامع پوده
مسجد جامع پوده در جنوب روستا قرار دارد و منبر و حوض سنگی آن متعلق به دوران صفویه است. درون حجره های آن، بر روی دیوارها، آثاری از نقاشی های دوران صفویه باقی مانده است. منبر مسجد از سنگ سیاه است و پنج پله دارد. در حاشیه منبر نام چهارده معصوم خوشنویسی و کنده کاری شده است. در سمت دیگر آن آیةالکرسی را نقر نموده اند. بر گوشه ای از این منبر این بیت آمده است: «بنا نهاد همین مسجد و همین منبر علی ست ابن علی و بوداق ابن قلندر» در سمت دیگر هم، بیتی آمده که با حساب ابجد، سال ۱۰۶۲ ه.ق. یعنی سال سلطنت شاه صفی بن شاه عباس کبیر را نشان می دهد. نام حجار منبر نیز در زاویه ای از منبر دیده می شود. در زمان صفویه این منبر مکان جلوس شاهانی که به این منطقه می آمدند، بوده است.
بازار چهارسوق پوده
بازار چهارسوق پوده از آثار تاریخی زیبا و قدیمی روستاست. نقاشیهایی از اواخر دوران قاجار در این بازار به یادگار مانده است. دو قسمت دیواره بازار دو نمونه نقاشی به تصویر کشیده شده که یک نمونه به بیان حوادث عاشورا که کاری مذهبی است پرداخته شده و در قسمت دوم داستان هایی از شاهنامه حکیم فردوسی روایت شده است. این نقاشی ها جنبه سرگرمی داشته و عده ای به بیان داستان به مردم می پرداخته اند. ساختار بازار چارسوق این روستا به این گونه است که بخشی از بازار به حسینیه و مسجد جامع افتاده و ادامه آن به سمت خانه ها و مغازه های قدیمی می باشد.
امامزاده شاه زید پوده
در يك كيلومتري مركز پوده در قسمت شرقي و در جنوب غربي قبرستان پوده، امامزاده شاه زيد پوده واقع شده كه اهالي روستا عقيده دارند او شاه زيدبن محمد حنفيه است كه بعد از شهادت سرش در اصفهان و تنش در اين محل دفن شده، زيارتگاهي از دوره صفويه كه گمان مي رود همان سيدي باشد كه سردار معروف نادرشاه امير چله وصيت كرد تا جنازه اش در كنار آن به خاك سپرده شود.
موقعیت مکانی
روستاي پوده در ۲۲ كيلومتري شمال شهر دهاقان و ۲۵كيلومتري شهرضا واقع شده است. مسير دسترسي، از طريق شهرهاي دهاقان، شهرضا و مباركه، با جاده آسفالت مي باشد.
منابع:
- dana.ir
- imna.ir
- farsnews.ir
- fa.wikipedia.org
- villagemanagement.ir
