مسجد در شهر به عنوان مهمترین بنای عمومی تلقی شده و تفکرات مربوط به شهرسازی اسلامی نقش عامل زیربنایی را ایفاد می کند. مسجد جامع به عنوان مهمترین نقطه عطف، بیشترین جاذبه را دارا بوده است چرا که در ارتباط فضایی متقابل با بازار قرار داشته است. در بعضی مناطق مثل دهاقان مسجد جامع همراه با مساجد دیگر در طول اندازه بازار جای می گرفته اند. در شهر دهاقان بیش از سی مسجد موجود است که برخی از آنها از نظر تاریخی اهمیت زیادی دارند. مسجد حاج میرزابابا که مسجد جامع دهاقان است با ۲۴۰ متر مساحت در داخل راسته بازار، نزدیک چهارسو در کنار مساجد دیگری مثل مسجد حاج مهدی قرار دارد. این مسجد توسط شخصی به نام حاج میرزا بابا احداث شده و از بناهای اوایل دوره قاجاریه در شهر دهاقان است.
ساختمان این بنا دارای یک هشتی در مسیر ورودی یک حیاط کوچک و شبستانی (ستوندار) است که پوشش آنرا به شیوه چهارضربی اجرا کرده‌اند. شبستان با آجرهایی با ابعاد ۵*۲۰*۲۰ سانتیمتر در راستای محور قبله با سه ردیف ستون، سه تایی از جنس آجر برپا شده است. شبستان دارای یک ستون شش ضلعی است و محراب آن دارای تزئینات مقرنس کاری و حاشیه محراب گچبری شده است. سطح شبستان از سطح حیاط پایین تر است. در پشت بام این بنا یک ساعت آفتابی واقع است که کاربرد آن تشخیص ظهر و زمان اذان نمازهای ظهر و عصر بود. مسجد حاج میرزابابا از نظر معماری یک از مهمترین مساجد تاریخی دهاقان است. محل استقرار زنان و مردان در این مسجد با دیوار چوبی جدا شده است. این مسجد ارتباط تنگاتنگ با بازار و قدیمی ترین راسته مهم شهر داشته است. سردر مسجد که با نیم گنبد پوشیده شده دارای تزئینات کاربندی (رسمی بندی) است، همچنین دارای دو سکو (باخوره) بوده که در حال حاضر یکی از سکوها باقی است. بعد از سردر وارد فضای هشتی می شویم هشتی مسجد نیز از نوع نگینی می باشد. این هشتی مانند تمام هشتی ها فضای تقسیم بنا را نیز شامل می شود و فقط از سه ضلع مسدود است و از بقیه اضلاع به راه پله، پشت بام، حیاط، اتاقهای مسجد، شبستان و کوچه را ه دارد. مسجد دارای یک حیاط کوچک است. اتاقهای مسجد به نسبت سایر قسمتها از قدمت کمتری برخودار است که با طاق و گنبد پوشیده شده است. رطوبت ناشی از برف و باران از عوامل مهم در تخریب مسجد است.
منابع:
- agri-dehaghan.ir
- dehaghan.farhang.gov.ir
- imna.ir
