جندق در حاشیه جنوبی کویر نمک واقع شده است. بافت گلی و خشتی شهر باعث شده به جایی دیدنی تبدیل شود. جندق، پیش از اینکه به خاطر آثار باستانی دیدنی باشد، به دلیل وجود خانه های خیالی کاهگلی و کوچه های مسقف شهره است. بافت کویری بر خانه ها مسلط شده و دالان کوچه خیابان، برای مسافران گیراست. معماری جندق بی دلیل نبوده و پشت هر بنا داستانی قدیمی نهان است. مثلا مردم طاق خانه هایشان را کوتاه می ساختند تا راهزنان اسب سوار نتوانند وارد خانه شوند. همین جزئیات هم شهر را شبیه موزه ای رازآلود کرده است.
این شهر ۲۰۰۰ ساله یادگاری از زمان ساسانی در خود پنهان دارد به نام دژ اردبیل یا قلعه انوشیروان ساسانی که بسیار دیدنی است. قلعه انوشيروان يکي از بزرگ ترين قلعه هاي تاريخي ایران به شمار مي رود که از يک چهار ديواري که در هر گوشه آن برجي دارد، تشکيل شده است. اين قلعه تاريخي و ديدني، داراي دروازه اي است که خود دو برج به ارتفاع ۲۲ متر دارد که به سمت شرق باز مي شود. قلعه انوشيروان با معماري منحصر به فرد در ميان بافت تاريخي جندق واقع شده است و داراي ويژگي هاي خاصي است. اگر در ميانه تابستان که گرمترين هوا در جندق است از قلعه انوشيروان بگذريد هواي مطبوع و خنکي را تجربه خواهيد کرد و اگر در فصل زمستان در کوچه هاي قلعه قدم بزنيد هواي نسبتاً گرمي را تجربه خواهيد کرد. اين قلعه داراي خانه هاي بسيار زيبا و قديمي است که مردم جندق در آن ساکن بودند که اخیرا به اقامتگاه تبدیل شده است.
این قلعه چند هزار ساله دارای ساکنینی بوده که پدرانشان پشت در پشت، هزاران سال در آن زیسته اند. مردم محل می گویند که این قلعه زندان انوشیروان بوده است و لیکن بافت قلعه حکایت از کاربری بهتر و دیگری دارد. شاید در گوشه ای از آن زندان وجود داشته است و لیکن کاربرد اصلی آن سکونت مردم بوده است. این قلعه، هزار تویی از کوچه ها و خانه هاست. هر کوچه به کوچه هایی منتهی می شود و در هر کوچه چندین خانه هست. خانه ها کوچک ولی کاملند. هر خانه دارای دو اتاق، یک حیاط خلوت، یک چاه و یک محل ویژه برای تنور و دستداس است.
در قلعه انوشيروان مسجد جامع جندق و خانه تاريخي يغماي جندقي شاعر و مديحه سراي ايران نیز قرار دارد که داراي معماري خاصي است. مسجد جامع جندق که گنبد آجری آن با طرح حصیری بر فراز مسجد به قلعه جلوه ای دیگر داده از سال ۹۶۰ هجري قمري محل تجمع مؤمنان بوده و داراي ميداني است که هم اکنون در ماه محرم از آن براي عزاداري سالار شهيدان استفاده مي شود. یغمای جندقی بزرگ ترین شاعر دوران قاجار و معاصر ناصرالدین شاه اهل این محل بوده است. آثاری از خانه او هنوز برجاست. هم اکنون این اقامتگاه متعلق به آقای طباطبایی می باشد که خود از نوادگان یغمای جندقی، شاعر معروف ایران است.
وجه تسمیه
در قدیم به جندق که بیش از هزار سال قدمت دارد، گندک، گنده و کندک می گفتند. واژه جندق ادغام شده "جنب دق" و به معنی حاشیه کویر و زمین صاف است. جندق در زبان و گویش خوری «گنده» اطلاق می شود و مردمان جندق را «گندشی» می نامند.
جاذبه های گردشگری جندق
جندق را کویر احاطه کرده و تپه های شنی تمیز و روان بخشی از جذابیت این کویر خیلی وسیع است. برای دیدن جذاب ترین قسمت کویر جندق باید به سمت گود محمود رفت. در گود محمود تپه های مخروطی شکلی درست شده که در بین آن باتلاق نمک پیدا می شود. گنبد هشتار، مسجد جامع جندق، خانقاه، صفه نیزگاه از آثار باستانی جندق و طبیعت بکر و خاص این منطقه است. آبشار جندق جاذبه ای غافلگیر کننده در این دشت سوزان است. آبشاری مصنوعی که با حفر قنات ساخته شده و با رستورانی زیرزمینی فضایی روح نواز ایجاد کرده است. دیدن باغ های سرسبز این شهر آخرین چیزی است که در کویر جندق انتظار آن را داریم؛ اما کوچه باغ های کاهگلی با درختان انار و درختچه های انگور به جذابیت شهر افزوده اند. صفه نيزه گاه (نيازگاه) که در يک فرسنگي جنوب شرقي شهر بر فراز تپه هاي مزرعه اي با ايوان گنبدي و ديوارهاي کاهگلي واقع شده زيارتگاهي براي مردم جندق است.
موقعیت مکانی
جندق از توابع شهرستان خور در ۳۵۰ کیلومتری شمال شرقی اصفهان قرار دارد.
منابع:
- hamshahrionline.ir
- irancities.ir
- jandagh.uspace.ir
- chamedanmag.com
- sahebnews.ir
