خانه سرتیپ سده ‌ای خمینی شهر

در میدان ورودی خمینی ‌شهر و ابتدای خیابان توحید تابلو «خانه سرتیپ سدهی» دیده می شود. مقابل مسجد لادره کوچه ‌ای قرار دارد که بدنه آن را خانه ‌های تاریخی شکل داده اند. در میان این کوچه میدانی است که خانه سرتیپ با سردری باشکوه و مجلل مشرف ‌به آن دیده می شود. این سردر که با گچ و رسمی بندی پوشش داده‌ شده یکی از زیباترین سردرهای تاریخی خمینی ‌شهر است. سردر دارای دو سکو بزرگ و چهار طاقچه و رف در طرفین است. درب خانه سرتیپ با نقوش سایر درب‌ ها فرق دارد. هشتی و دالان این درب با ۱۴ گنبد تاق و چشمه متمایز شده است و دالان با سقفی بلند منتهی به چهارخانه تاریخی است.

این خانه در واقع مجموعه ای از بناهایی است که در دوره قاجار ساخته شده اند. اصلی ‌ترین و شاخص ‌ترین این بناها دیوان ‌خانه است. دیوان‌ خانه در سال ۱۳۱۵ هجری قمری ساخته و در سال ۱۳۱۶ هجری قمری به اتمام رسیده است. این دیوان‌ خانه در زمینی حدود ۳۸۰۰ متر احداث ‌شده است. مجموعه فضاهای این خانه در سه جبهه قرار گرفته اند که دو جبهه شمالی و جنوبی از جبهه سوم مرتفع تر می باشد. مهمترین قسمت عمارت  تالار جبهه شمالی است که با شکل نیم صلیبی خود با دو اتاق سه دری طرفین ارتباط دارد. دیوارهای این تالار دارای تزئینات فراوان نقاشی روی گچ هستند. علاوه بر آن دو ردیف قطاربندی نیزدر این در و دیوارها وجود دارد. سقف تالار حاوی نقاشی های پر کاری است که از نقاشی های اروپائی تاثیر گرفته اند. جبهه جنوبی شامل سه دری و فضای کفش کن در بین آنهاست. در جبهه غربی دو اتاق وجود دارد که با دری کوچک به حیاط باز می شود. دالانی که از طریق آن به حیاط خانه وارد می شوند در میانه این جبهه قرار گرفته است.

دیوان ‌خانه دارای سه قسمت عمده تالار، بخش تابستان نشین و بخش زمستان نشین است. تالار با دو اتاق، پستو و گوشواره و یک ایوان باشکوه در شمال خانه قرار گرفته است. بخش زمستان نشین دارای یک اتاق سه‌ دری و یک اتاق ۵ دری و نارنجستان است، بخش تابستان نشین نیز دارای اتاق‌ های سه ‌دری و پنج دری و ظرفشویخانه و حوضخانه است. ایوان اصلی خانه دارای چهارستون بلند به ارتفاع شش متر می باشد.

بدنه ایوان اصلی پوشیده از نقاشی‌ های زیبایی است. ایوان با ۱۱ درب و پنجره بالایی به اتاق ‌های تالار و گوشواره مرتبط می ‌گردد. بدنه تالار با نقاشی، گچبری و آینه‌ کاری تزئین شده است و سقف آن را با نوعی پوشش مثل کاغذ دیواری پوشانده‌ اند. سقف تالار مسطح است ولی در دو طرف شاه‌ نشین بادگیر قرار دارد و دارای تاقی جناغی است.

شاه‌ نشین درواقع زیباترین بخش این خانه است. در این قسمت بخاری گچبری، نقاشی پشت آینه و کتیبه‌ های زیبایی دیده می ‌شود. حو‌ضخانه این عمارت یکی از زیباترین حوضخانه‌ های دوره قاجار است که به سبک فرنگی ساخته‌ شده است. بدنه حوضخانه دارای چهار ایوان با سقف‌ های مسطح و جناغی است. دو ایوان راه ‌های ارتباطی با اتاق ‌های سه‌ دری و دو ایوان دیگر شاه‌ نشین حوضخانه هستند.

بدنه حو‌ضخانه با نقاشی‌ های فرنگی از جمله موتیف های اسلیمی و پل و پرندگان تزئین شده است. اتاق های سه‌ دری و پنج‌ دری خانه سرتیپ به قرینه یکدیگر طراحی‌ شده است و به ‌غیراز بخاری ‌های گچبری تزئینات خاصی دیده نمی ‌شود.

با توجه به کتیبه‌ ای که در تالار پذیرایی خانه وجود دارد ساخت این بنا یک سال طول کشیده است. بر اساس گفته‌ های موجود، ظل السلطان حاکم وقت اصفهان قصد بازدید از خمینی ‌شهر را داشته است که سرتیپ به دلیل نداشتن محل مناسب برای پذیرایی از وی درخواست زمانی دوساله برای مهیا نمودن عمارت درشأن ایشان کرده است. سپس سرتیپ به ‌سرعت شروع به مهیا کردن عمارت نموده و بامهارت و استادی خاصی بنایی باشکوه فراهم کرد.

فرم سبک معماری و رنگ‌ های مورداستفاده در تزئین ساختمان متعلق به معماری سبک قاجاری است. تأمین روشنایی، گرمابخش زمستان و خنک کننده تابستان بیشتر از طریق عوامل طبیعی همچون نور خورشید و جریان هوا (بادگیر) بوده است. در ورودی خانه از جنس چوب است و خانه در یک مجموعه خاصی قرار دارد. اگر دالانی را که بعد از در ورودی قرار دارد دنبال کنید، به چند خانه مسکونی می‌ رسید که در همین مجموعه قرار دارند و متعلق به فرزندان سرتیپ می‌ باشند.

تزئینات بنا

دیوان ‌خانه سرتیپ سدهی دارای تالار، حوضخانه، نارنجستان، اتاق‌ های سه‌ دری و پنج ‌دری و برج مراقبت است. این بنای زیبا که از خشت خام و آجر ساخته ‌شده دارای تزیینات بسیار چشم‌ نواز همچون گچبری، منبت ‌کاری، آینه ‌کاری، پارچه‌ های سقفی و پنجره‌ های گره چینی است. این بنای باشکوه که سقف ایوان آن بر روی ستون ‌های گچبری شده با سرستون ‌های برگ کنگری قرارگرفته است و دارای حجاری‌ های ظریف و زیبایی است، شکل بیرونی آن شباهت انکار ناپذیری با عمارت باغ ارم شیراز دارد.

سرتیپ محمدحسن خان امینی سدهی
سرتیپ محمدحسن خان امینی سدهی فرزند یاور خان بود که پدرش از منصب ‌داران و نظامی ‌های دوره قاجار بوده است. خود سرتیپ فرمانده فوج جلالی ظل السلطان حاکم وقت اصفهان بوده است. وی در دوران انقلاب مشروطیت و سال ‌های جنگ جهانی اول و هرج ‌و مرج و قحطی و بیماری با اقتدار تمام نسبت به امنیت بخش وسیعی از اصفهان همت گماشت. از سرتیپ ۴ فرزند برجای ‌ماند که هر کدام دارای خانه ‌های تاریخی جداگانه همجوار با دیوان ‌خانه بوده‌ اند. این خانه‌ ها هم اکنون تبدیل به مجموعه زیبای تاریخی شده ‌اند.

خمینی شهر
خمینی شهر که به دلیل پیشرفت‌ در زمینه‌ های مختلف در سال‌ های گذشته از اهمیت بالایی برخوردار شده است در ادوار گذشته، یعنی زمانی که هنوز با نام سده شناخته می ‌شده، منطقه ای حاصلخیز بوده است. در آن زمان این منطقه دارای سه روستا یا سه ده بوده است (به نام ‌های پریشان یا فروشان یا پروشان، خوزان یا خیزان، ورنوسفادران یا بن اصفهان) از اینرو آن را سده می ‌نامیدند. کانون ‌های جمعیتی در این منطقه پیش از اسلام و در نیمه دوم هزاره چهارم قبل از میلاد بنا نهاده شده‌ و پس از حمله اسکندر، تا ۶ قرن بعد و تا زمان ساسانیان این منطقه به بیابانی خشک و خالی تبدیل شد. در زمان ساسانیان مردم بار دیگر در این منطقه سکنی گزیدند.

امروزه این شهرستان یکی از مناطق مهم استان اصفهان بشمار می رود. از مکانهای دیدنی‌ خمینی شهر می ‌توان به خانه سرتیپ سدهی، خانه تاریخی زهتاب خوزان، عصارخانه صفوی، مجموعه حمام‌ ها، مجموعه مساجد، برج کبوتر بوستان مهر، خانه تاریخی خلیلی‌ ها، آرامگاه ابن مردویه و همچنین جاذبه‌ های طبیعی مانند غار دستکند قهرمان به قدمت دوران عیلامی، چشمه بژن، دره مویی، چشمه لاوه و پارک جنگلی اشاره کرد.

در شهرستان خمینی شهر هر سال بیش از ۱۲ نوع گلابی از نژادهای مختلف بهره برداری می‌ شود. فصل برداشت گلابی در این شهرستان از اوایل مرداد تا اواسط شهریورماه است. گلابی نژاد سیبری که کمی دیررس ‌تر از سایر گلابی ها است، در فصل پاییز برداشت می‌ شود و بدون نیاز به سردخانه تا پایان اسفند ماه نیز قابل مصرف و نگهداری است. سیبری میوه ای خوشمزه و آبدار با طعم گلابی است که عطری مانند سیب نیز دارد. خمینی شهر یکی از تولید کنندگان اصلی گلابی در کشور است. همچنین  این شهر از بزرگترین تولید کنند گان محصولات گلخانه‌ ای، انواع کاکتوس و گل در کشور شناخته می ‌شود.

منابع:
fa.wikipedia.org
khabaronline.ir
tasnimnews.com
kojaro.com