خانه قزوینی های اصفهان از بناهای دوران ناصرالدین شاه قاجار است. این خانه که تا اوائل دهه ۱۳۵۰ در مالکیت افراد بوده و به صورت خانه مسکونی مورد استفاده قرار می گرفت به نام (خانه قزوینی ها) معروف بود. خانه قزوینی ها در سال ۱۳۵۳ از طرف دولت وقت خریداری شده و در اختیار وزارت فرهنگ و هنر آن روز قرار گرفت. از همان زمان تعمیر و بازسازی و مرمت آن شروع شد و به عنوان محل سازمان ملی حفاظت آثار باستانی مورد استفاده قرار گرفت. در حال حاضر این خانه زیبا و خانه کهکشانی همجوار آن، محل اداره کل میراث فرهنگی استان اصفهان است.
معماری
خانه قزوینی ها دارای یک ورودی اصلی است که در کوچه امام جمعه قرار دارد و از طریق دالانی طویل با فضاهای مختلف خانه ارتباط پیدا می کند. پس از عبور از این دالان طویل در سمت راست به حیاط خلوت می رسیم. این حیاط خلوت با راهروئی که دارای ۲ خم است، حیاط خلوت را به حیاط خانه مربوط می کند. در انتهای این راهرو هشتی بسیار زیبا و ساده ای خودنمائی می کند که از سمت راست به حیاط اندرونی مربوط می شود. این خانه شامل اندرونی و بیرونی و حیاط هایی است که گرداگرد آنها اتاق های بسیاری قرار دارد. قسمت اصلی این خانه اندرونی است که با حیاط بزرگ و ساختمان هائی که در چهار طرف آن قرار دارند بیشترین فضای این مجموعه را اشغال کرده اند. ضلع شمالی هر حیاط بلندتر از دیگر ضلع های آن است و از اهمیت بیشتری نسبت به دیگر اضلاع برخوردار است. فضاهاى اين خانه در سه جبهه حياط مركزى آن قرار گرفته اند. جبهه شمالى دو طبقه است و تالارى در ميانه خود دارد و دو اتاق سه درى در طرفين آن دیده می شود. هر يك از اين اتاق های سه درى ایوانچه ای جلوی خود دارد که بر روى آن در طبقه بالا اتاقى قرار گرفته است. اتاق هاى طبقه بالا ارسى هايى رو به حياط دارند كه آسيب زيادى ديده اند. تالار ميانه اين جبهه فضايى مشابه شاه نشين در مجاورت حياط دارد كه بوسيله سه پنجره هم اندازه به حياط گشوده می شود. در جبهه غربى حياط به ميانه فضاهاى بسته نفوذ كرده و يك فضاى باز با حوضى هشت ضلعى پديد آورده كه مانند يك حوضحانه روباز جلوه می كند. اتاق هاى طرفين اين فضا از يك سو به آن و از سوى ديگر به حياط اصلى خانه می نگرند. ورود به حياط خانه از همين قسمت انجام می گيرد به طورىكه پس از عبور از هشتى و دالان به ايوانچه ای در گوشه اين قسمت از حياط راه می یابیم. در گوشه شمال غربى خانه فضاى آشپزخانه و یک چاه آب وجود دارد. در طبقه بالاى اين قسمت يك حياط بالاخانه ساخته شده كه اتاق واقع در ضلع غربى تالار جبهه شمالی به آن باز می شود. پيرامون اين حياط بالاخانه يك اتاق سه درى و فضاهاى ديگرى قرار گرفته كه مجموعا بخش مستقلى را در خانه پديد آورده اند و جالب اينكه استفاده از چاه آب خانه در اين طبقه نيز امكان پذير است. اين قسمت ورودى جداگانه ای به کوچه مجاور خود دارد. جبهه شرقى حياط شامل يك اتاق پنج درى در ميانه و دو اتاق سه درى در دو سوى آن است كه اتاق سه درى جنوب اين جبهه شکلی متمايز دارد. اين فضا داراى تزئينات گچبرى و طلاكارى است و ورود به آن از طريق اتاق پنج درى مجاور صورت می گیرد. ضلع غربى حياط ديوارى است كه در سال هاى اخير به صورت مشبک بازسازى شده است. نماهاى حياط پوشيده از اندود سيم گل بوده و طره هاى چوبی نقاشى شده اى بر ديوار جبهه شمالی ديده می شود.
جاذبه های نزدیک
ورودی فعلی خانه قزوینی ها در انتهای بن بستی به شکل دالان قرار گرفته که ابتدا و انتهای آن سرپوشیده است. در طول این دالان طویل دیوار خانه کهکشانی قرار دارد که به صورت مشبک آجری بازسازی شده است. اگر چه قدمت خانه کهکشانی با خانه قزوینی ها یکی است، اما معماری این خانه و تزئینات آن به ظرافت خانه قزوینی ها نمی رسد. خانه کهکشانی دارای دو ورودی است که یکی در میدان شهشهان و دیگری در انتهای راهرو ورودی خانه قزوینی ها قرار گرفته است.
موقعیت مکانی
اصفهان، خیابان ابن سینا، چهارراه بابا قاسم، میدان شهشهان
منابع:
- وزارت میراث فرهنگی و گردشگری
- fa.wikipedia.org
- seeiran.ir
