عمارت تالار اشرف، باقيمانده کاخ های عصر صفوی است که در منطقه دولت خانه در کنار قصرهای ديگری همچون تالار سرپوشيده، کاخ هشت بهشت، کاخ پشت مطبخ، رکيب خانه و تالار تيموری مجموعه ای از کاخ های باشکوه آن روزگار را تشکيل می داده است.
تالار اشرف یکی از بناهای تاریخی اصفهان است که در دوره صفوی سکونتگاه پادشاه، و حرم سلطنتی بود و در دوران قاجار، خانه صارمالدوله (فرمانده نظامیان اصفهان) شد و سپس به انبار علوفه و اقامتگاه سربازان روسی تبدیل شد و روزگاری به اداره صحیه و سجل احوال، اداره معارف، اداره فرهنگ و هنر، اداره آموزش و پرورش، و اداره تشریفات استانداری تغییر کاربری داد.
کلمه «اشرف» باعث شده تا برخی ساختمان اين عمارت را به «اشرف افغان» نسبت دهند. اما مطالعات محققين و پژوهشگران بيانگر اين نکته است که «تالار اشرف» در زمان شاه عباس دوم ساخته و در عصر جانشين او شاه سليمان کامل شده است. اين اثر زرنگار از لحاظ هنر تزئين و نقاشی و مقرنس های زيبا و گچبری و طاق های متناسب ضربی جلوه و شکوهی خاص دارد.
بسياری از خارجيانی که در روزگار صفويه و بعد از آن دوران به شهر اصفهان آمده اند تالار اشرف را بنائی نفيس، شکوهمند و زيبا توصيف کرده اند.
برخی از محققين نوشته اند در اوائل جنگ جهانی اول (۱۹۱۴ تا ۱۹۱۸ ميلادی) تالار اشرف انبار علوفه بوده و بعد از آن يکی از واحدهای نظامی در آن مستقر شده است و در اين زمان بوده است که گچبري ها و نقوش زيبای کاخ را در زير اندودی از گچ پنهان کرده اند.
عمارت باشکوه اشرف، دارای تالاری بزرگ در میانه بنا و اتاقهای جانبی است. تالار اصلی دارای سقف قوسی بلند (چون سقف آسمان) با تزئینات بسیار نفیس مقرنس کاری و قطاربندی با پوشش زرنگار و گچبریهای رنگین و لاجوردی زیباست که در هیچ کدام از بناهای دوره صفوی همانند ندارد. در نقطه اوج سقف تالار مرکزی، شمسهای گردان یا گردونه مهر با 24 شعاع زرین، چشم را خیره می کند که در میانه یک شمسه بزرگتر دوازدهپَر و در دل مقرنسهای زیبای پُرنقش و نگار میدرخشد و منظومهای از ستارههای منقوش بر مقرنسها برگرداگرد این کانون تابنده حلقه زدهاند.
در اواخر دوره قاجار، مرمت هائی در آن صورت گرفت و از ويرانی نجات يافت. پس از اين تعميرات بود که به اداره معارف وقت اختصاص يافت. بعد از دوران قاجار تعميرات بيشتری در عمارت به عمل آمد و نقاشی هائی که از زير گچ خارج شده بودند به وسيله استادکاران و نقاشان برجسته و هنرمند اصفهان ترميم شدند.
شهرت اين عمارت بيشتر به خاطر نقاشی های زرنگار و گچبري های پرکار آن است.
در حال حاضر تالار اشرف یکی از بناهای استانداری اصفهان است به عبارتی از سال 1383 تاکنون اداره تشریفات و امور بین الملل استانداری اصفهان در آن تالار مستقر است که در زمان سفرهای خارجی از مهمانها در آن مکان پذیرایی می شود و برخی از دیدارها و مذاکرات استاندار با نمایندگان کشورهای خارجی در تالار اصلی آن انجام می شود. در حال حاضر نمونه هایی از هنر قالی اصفهان، کار گروهی از هنرمندان برجسته این رشته در تالار اشرف به نمایش گذاشته شده و تالار اشرف تبدیل به تالارموزه قالی اصفهان شده است تا به هنگام دیدار استاندار با هیاتهای خارجی مبلغ هنر درخشان اصفهان به مهمانان عالی رتبه خارجی باشد.
هماانطور که گفته شد تالار اشرف اصفهان در اختیار استانداری اصفهان است و برای بازدید عموم آزاد نیست در صورت تمایل به دیدن این اثر تاریخی کشور خود می بایست با «اداره تشریفات و امور بین الملل» و «حراست» استانداری اصفهان هماهنگ نمایید.
منابع
شهرداری اصفهان
fa.wikipedia.org
imna.ir