گنبد سبز زواره سومین بنای آجری سلجوقی پس از مسجد پامنار و مسجد جامع این شهر بوده که در محدوده قبرستان قدیمی و حاشیه شهر واقع شده است. گنبد سبز زواره، محل دفن ابونصر احمد علی ازواری از عرفای اوایل قرن ششم و بانی مسجد جامع زواره (اولین مسجد چهار ایوانی ایران) است. اگرچه عده ای معتقدند که کسی در این محل دفن نیست، اما به هرحال بانی، این بنا را پس از ساخت مسجد جامع زواره به عنوان مقبره خویش ساخته است. یکی از ویژگی های خاص این بنا این است که دقیقا در راستای گنبد مسجد جامع احداث شده، بطوری که از داخل، بافت تاریخی این دو گنبد روبروی همدیگر قرار دارد. در گذشته ای نه چندان دور روبروی گنبد سبز، مصلی زواره بود که محل برگزاری نماز عید فطر و قربان بوده است. منبری با خشت و گل از قدیم بجا مانده بود که امام جماعت بر روی آن می نشست و خطبه های نماز عید را می خواند. روبروی گنبد در گذشته دور چاه آبی، برای وضو گرفتن و شرب وجود داشت و باغچه و چند درخت نیز مجموعه مصلی را تشکیل می دادند که تا چند سال پیش هنوز شیر آب و باغچه و درخت ها باقی بودند. این اواخر برای رفاه مردم قسمت مصلی را ماسه بادی (بادآور) ریختند و به مرور مصلی نماز عید به آسفالت کنار ورزشگاه (خیابان) منتقل و مصلی قدیمی زواره به فراموشی سپرده شد. گنبد سبز با اینکه در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده متاسفانه درب آن همچنان بسته مانده و در سکوتی تاریخی فرو رفته است.
وجه تسمیه
علت نامگذاری این بنا به گنبد سبز این است که کتیبه بیرونی و دور گنبد در گذشته دارای آجرهایی با لعاب سبز بوده که به مرور زمان بعلت فرسایش کم کم از بنا جدا و از آنها در تزئین گنبد قدیمی امامزاده یحیی (ع) استفاده شد.
موقعیت مکانی
این بنا در خیابان امام رضا، حریم قبرستان قدیمی در سمت شرق، تقریبا داخل استادیوم ورزشی زواره قرار دارد.
منابع:
- isna.ir
- fa.wikipedia.org
- seeiran.ir
