دهكده صخره ای ویند در جنوب غربی سرعین و در نزدیكی جاده‌ی اردبیل قرار گرفته است.
دره زیبای ورنیاب دره‌ای طولانی است كه از دامنه تپه های روستای ورنیاب تا قسمت انتهای مزرعه های روستای ویند كلخوران ادامه دارد. در امتداد جاده روستای ویند كلخوران و در دامنه های تپه‌ها، گورستان هایی با سنگ قبرهای تراش خورده به دست انسان های خلاق و ساكنان پیشین این دیار وجود دارند كه عمده این سنگ قبرها به شكل حیواناتی مانند قوچ، پلنگ و شكل ها و علامت های دیگری مانند سنگ قبرهای صندوقی شكل، مكعب مستطیل و نقش های هندسی با حجاری هایی روی آنها و علایمی دیدنی هستند كه هر یك از آنها در نوع خود اثری در خور تحسین میباشند. بسیاری از این سنگ قبرها با توجه به علایم و اشكال آنها مشخص و متمایز از دیگر سنگ قبرها هستند كه به احتمال زیاد با توجه به شباهت اشكال و نقوش آنها به سنگ قبرهای مناطق همجوار كه كارشناسان درباره آنها تحقیق كرده اند، به دوران سلجوقی، تیموری و صفوی تعلق دارند.
در زیر تپه ها و صخره های اطراف این روستا، دهكده ای سنگی با مجموعه ای از خانه های سنگی منفرد بصورت یك پدیده معماری، تاریخی و باستانی استثنایی وجود دارد كه شكل كنده شدن خانه ها در زیر تپه های سنگی و رسوبی و نوع كنده شدن آنها كه به خلق چنین آثاری منجر شده، در نوع خود كم نظیر است.
مناطقی كه خانه های سنگی در آن قرار گرفته اند، قوردی قیه، تپه چله خانه، قره قیه و مسجد یری نامیده می شوند. سفال های پراكنده در سطح و داخل خانه های سنگی به دوره های مختلف تعلق دارند؛ سفال های مربوط به دوره اشكانی، سفال ها و قوس های جناغی در كنده های صخره ای شبیه به آثار ساسانیان و همچنین آثار و علایمی مربوط به دوران اسلامی مانند سلجوقی، تیموری و صفوی كه از استمرار استفاده از این خانه های سنگی در طول تاریخ حكایت می كنند.
بسياري از اين خانه و کنده هاي صخره اي داراي پلاني مربع، مستطيل، بيضي شکل و غيرهندسي هستند که همه نوع زيستگاه اعم از اتاقهاي منفرد و مجتمع در ابعاد مختلف با راهروهاي مرتبط به هم و سقف هاي هلالي شکل و قوسهاي جناغي، مسطح، با تاقچه ها، جاچراغي، جاي رختخواب و غيره وجود دارند که در دل کوهها و صخره هاي مذکور پراکنده اند و به لحاظ تعداد زياد و تنوع آنها و قابل توجه بودن از لحاظ تاريخي، باستاني و گردشگري مي تواند به صورت يکي از کانونهاي علمي، تفريحي و گردشگري ممتاز در آيد.
در تپه چله خانه، بیشتر خانه های سنگی در زیر زمین قرار دارند. البته سقف تعدادی از آنها بر اثر عوامل مختلف فرو ریخته و یا به سبب پر شدن فضاهای داخلی، امكان بازدید از آنها فراهم نیست. تعداد قابل توجهی از خانه ها با ویژگی های منحصر به فرد سالم باقی مانده اند كه به دو مورد از آنها میتوان اشاره كرد؛ یكی از آنها در فاصله یكصد متری از جاده شنی منتهی به ویند كلخوران قرار دارد كه در ورودی آن سكویی از سنگ به ارتفاع شصت سانتیمتر از كف است كه دو ستون استوانه ای به قطر 50 تا 60 سانتیمتر در دو طرف سكو قرار گرفته اند. همچنین جاچراغی ها و تاقچه های كوچكی در داخل این واحد وجود دارند. در دو قسمت شمالی و جنوبی در ارتفاع 60 سانتی متری حلقه هایی از سنگ كنده شده‌اند كه مانند این حلقه های سنگی در قسمت پایین دیوار نزدیك كف وجود دارند، اما به‌دلیل پر شدن كف مشخص نیستند. هرچند اطلاعات دقیقی درباره كاربری آنها د اختیار نیست، ولی از شكل ظاهری و ردیف كنده شدن آنها چنین به نظر میرسد كه این حلقه های سنگی برای بستن دست و پای افراد و احتمالا اسرا و زندانیان بصورت پشت به دیوار بوده است.
نورگیر و روزنه ای استوانه ای شکل به ارتفاع یک و نیم متر که از دل سنگ سوراخی به قطر ۴۰ سانتی متر که روزنه ای جهت تهویه هوا یا دود ناشی از سوختنی ها و همچنین تأمین روشنایی محوطه داخل کنده مزبور بوده است. این مکان با توجه به شکل داخلی و ویژگیهای فوق الذکر احتمالاً به عنوان محل نگهداری اسراء و زندانیان بوده است و سکوی سنگی آن جهت نگهبانی و استراحت نگهبانان بوده است.
یکی دیگر از واحدهای صخره ای کنده شده، دارای دهلیز و آغلی کنار آن می باشد که بوسیله راهروئی پیچیده به هم مرتبط می باشند. کنار آغل یک روزنه به اندازه قابل توجه در جدار جنوبی آن کنده شده که برخلاف روزنه های سایر واحدها در مرکز سقف کنده نشده بلکه در خارج از محوطه جدار جنوبی می باشد تا اینکه دامها در مواقع بارش باران مستقیماً زیر بارش باران قرار نگیرند و دارای طاقچه ها و نفوهای متعدد می باشد. ابتدا یک ورودی بزرگ کنده شده سپس دو شاخه گردیده که یکی به آغل و دیگری به واحد مسکونی منتهی می شود.
در غرب روستا تعداد ۴۰ دخمه بر روی کوهی قرار دارد که در دهی اخیر مورد استفاده انبار روستاییان بوده ولی سازمان میراث فرهنگی به تازگی آنها را تخلیه کرده و مورد حفاظت قرار داده است. یک دخمه بزرگ نیز درون روستا و چهار عدد دیگر در شرق روستا قرار دارند. درون دخمه ها رد کلنگ حفاران مشاهده می شود و در یکی از دخمه های شرقی نقش انسانی بر روی دیوار کنده شده است.
دخمه سنگی:
در دو كيلومتري شمال باختر روستاي ويند كلخوران، تپه بلند رسوبي وجود دارد كه ضلع جنوبي آن از فرسايش بستر رودخانه باليخلو، به صورت ديوار مرتفعي در آمده است. در ارتفاع تقريبي 50 متر از بستر رودخانه و بر سينه آن، دخمه سنگي با در ورودي و اتاقك چشمگير كنده شده است. دروازه يا در دخمه به پهناي يك متر و قطر تقريبي 70 سانتي متر ساخته شده است.داخل دخمه، فضايي است كه به شكل هرم مثلث القاعده ناقص مي باشد. بر ضلع باختري دخمه تصويري بر سنگ نقر شده كه حالت كلي يك مثلث را دارد و در داخل آن مثلثي كوچك تر كنده شده است. در داخل اين مثلث «دكوراتيو» نقش آدمي با سري نزديك به شكل مثلث و دست و پا و بدني كه محيط در مثلث مي باشد، قالب گيري و نقر شده است. در حاشيه آن نيز حروفي كنده شده كه قسمت عمده آن از بين رفته است.
فعالیت اقتصادی و محصولات روستا:
تقریباً تمام مردم این روستا به کار کشاورزی و باغبانی مشغول بوده و تعدادی اندک هم در کنار کشاورزی به دامپروری و گاهی زنبورداری مشغول هستند. محصول اصلی این روستا سیب زمینی، جو و گندم می باشد. همچنین سیب و گوجه درختی به مقدار فراوان در باغ های این روستا یافت می شود.
موقعیت مکانی روستا:
این روستا در استان اردبیل، شهرستان سرعین، بخش مرکزی، دهستان آب‌گرم واقع شده است.
روستای ویند كلخوران در غرب شهراردبیل و چهار کیلومتری شهر توریستی سرعین قرار دارد. این روستا در کنار جاده اردبیل به نیر قرار دارد.
منابع:
arktourism.ir
ardebilnews.com
sareincity.com
scipost.wikipg.com
fa.wikipedia.org
