اين منطقه بدليل ارتفاع زياد، سردي هوا و نوع سنگ مادر و اختلاف در مقاومت سنگهاي موجود و نيز نزديكي به منطقه سرسبز گيلان و دريافت رطوبت خزری، داراي اقليم مرطوب (براساس روش دومارتن ) بوده و اين امر موجب انحلال در توده سنگ پروفیری گرديده و هر چند حفره و رخنمونهاي سنگي در اكثر سنگهاي آهكي منطقه مشاهده مي گردد، اما غار يخگان در شكل و ابعاد تفاوتهاي زيادي با اين حفره ها دارد.
غار يخگان در سازند هاي آهكي (که در آب سرد زودتر حل می گردد و تغییرات درجه حرارت تخریب مکانیکی را فراهم می نماید) بر اثر انحلال و تشکیل اشکال فرسایشی آون و تخریب دیواره آونها تشكيل گرديده است. دهانه ورودي كوچك (401×50 سانتي) آن از طريق يك راهرو تنگ و باريك و طولاني به طول 10 متر و به قطر حداكثر 50 سانتي متر به تالار وسيعي منتهي مي شود. طول و عرض تالار به ترتيب 5/36 و 15 متر و حداكثر ارتفاع آن حدود 12 متر مي باشد. هواي داخل غار سرد و به شدت مرطوب و نمناك مي باشد. از جمع شدن قطرات آب ناشي از تقطير حاصل از برخورد بخار آب با ديواره سرد غار، حوضچه هاي آبي تا عمق یک و نیم متر در ضلع شرقي كف غار تشكيل شده است. جريان مداوم هواي گرم و مرطوب از سمت بیرون و سرد شدن آن در داخل موجب تشكيل بلورهاي يخ می شود که به صورت تشکیل قنديل و ورقه هاي نازك در قسمت هايي از سطوح ديواره هاي سقف غار نمای زیبایی به آن می بخشد. جالب اينكه در مواقعي هواي بيرون سرد است، جریان هوای سرد و خشک به داخل غار باعث ذوب یخها می گردد.
تالار اصلي غار از جانب ضلع غربي بوسيله راهروهايي پيچ در پيچ به تالارهاي نسبتا كوچكي مربوط مي شود. دهانه ورودي تنگ و باريك، تالار اصلی، وجود تالارهاي فرعي وسيع و راهروهاي پيچ در پيچ متعدد و فضاهاي ناشناخته در محدوده غار، دارا بودن خاصيت يخچالي و تشكيل بلورهاي يخ به صورت قنديل و ورقه هاي نازك در سطح ديوارها و سقف غار، از ویژگیهای بارز آن می باشد.
موقعیت مکانی:
اثر طبیعی ملی غار يخگان به وسعت 1100 هكتار در منتهي اليه جنوب شرقي شهرستان خلخال در ضلع غربي اشتر ماسوله داغ و در ارتفاع 2345 متري دامنه جنوبي قله 3120 متری شاه معلم واقع گرديده است.
مسیر دسترسی:
اين غار در منتهي اليه جنوب شرقي شهرستان خلخال در ضلع غربي رشته فاسوله داغ (تالش) و در ارتفاع حدود 2400 متري از سطح درياي آزاد واقع شده است. فاصله غار يخگان از مركز شهرستان خلخال حدود 77 كيلومتر است. دسترسي به غار از طريق جاده شوسه به طول 74 كيلومتر و 3 كيلومتر راه پياده رو امكان پذير است.
منابع:
miras-ar.ir
mehrnews.com
mohitezistarta.blogfa.com
