در کنار جاذبه های طبیعی و متنوع روستای بسطام، وجود قلعه اورارتویی با ۵۴ هکتار مساحت به عنوان بزرگترین قلعه اورارتویی ایران بر اهمیت این روستا افزوده است. کاوش های باستان شناسی صورت گرفته در این محوطه در طی سال های گذشته باعث شهرت بیشتر آن شده است. این قلعه یکی از سکونتگاه ها و آثار فاخر بشری محسوب می شود. لازم به ذکر است که اولین پایگاه اورارتوشناسی ایران در کنار این قلعه تاریخی راه اندازی شده و اهمیت این منطقه برای گردشگران علاقه مند به تاریخ باستان را بیش از پیش مشخص می کند.
دژ بسطام
مجموعه قلعه «بسطام» در فاصله نه کیلومتری غرب شهر قره ضیاءالدین بر روی یک برجستگی صخره ای که مشرف بر روستای بسطام و رودخانه آغ چای است، واقع شده است. نتايج به دست آمده از كاوش هاي باستان شناسان و پژوهشگران از منطقه نشان مي دهد كه قلعه بسطام از سه قسمت پايين قلعه، ميان قلعه و بالا قلعه تشكيل شده و بخش نخست به سربازان و اسب ها، بخش دوم معبد و بخش سوم به پادشاه اختصاص داشته است. این قلعه تاریخی در بالای کوهی سخت که قسمت جنوب آن کاملا دست نیافتنی بوده و قسمت شمالی آن با استفاده از سنگ چین های بزرگ استحکام یافته، ساخته شده است. بر اساس منابع تاریخی و باستان شناسی، دژ-شهر اورارتویی بسطام در نیمه اول قرن هفتم پیش از میلاد در زمان «روسای» دوم (465-685 ق.م.)، پادشاه «اورارتو»، ساخته شده و «روسایی-اورو-تور» (RUSAII-URU-TUR ) یعنی شهر کوچک «روسا» نامیده شده است. کاوش های باستانی نشان می دهد که این قلعه طی پنجاه سال و در سه مرحله ساخته شده و دارای معبد، بازار، مقر حکومتی، برج، بارو، دروازه و راه‌های مخفی خروج مخصوص بوده است. این محوطه باستانی بر روی کوه تقریباً منفردی در محل خروجی رودخانه آغ چای از میان دره های میانکوهی و ورود آن به دشت چایپاره قرار گرفته و شامل سه بخش عمده: الف) پایین قلعه که شامل دروازه جنوبی به عنوان اصلی ترین ورودی به داخل قلعه و فضاهای مرتبط با این دروازه نظیر اتاق نگهبانی، اسلحه خانه، انبار آذوقه و تالار ستوندار است؛ ب) میان قلعه شامل بنای معبد خدای خالدی و انبار ذخیره مایعات بوده و ج) بالا قلعه شامل بناهای مختلفی که احتمالاً به حاکم قلعه اختصاص داشته، تشکیل شده است. در دامنه کوه، جهت شرقی و شمالی قلعه، ساختارهای معماری دیگری نظیر محله مسکونی، ساختمان شرقی و دروازه شمالی قرار دارد. علاوه بر این، در جهت غربی قلعه و در امتداد بستر رودخانه، دیوار سنگی طویل و بزرگی توسط «ولفرام کلایس» آلمانی کشف گردید که به نظر می رسد در ارتباط با سیستم آبرسانی قلعه بوده است. اين قلعه در آن زمان با هدف كنترل مسيرهاي تجاري كه از طرف شرق دولت تركيه به شهرهاي تبريز و اردبيل و حوزه درياچه اروميه رفت و آمد مي كردند، احداث شده است. این دژ پس از چیرگی قوم ماد بر این منطقه به صورت متروک رها شده و تنها در دوران قرون وسطی (همزمان با دوره مغول) توسط گروهی از مسیحیان استفاده شده که از آثار آنها نقش صلیبهایی روی صخره ها باقی مانده است. تاکنون دو مرحله کاوش های باستان شناسی در این محوطه تاریخی صورت گرفته که در نخستین کاوش توسط هیئت آلمانی، سنگ نوشته و لوح های گلی دربرگیرنده خط میخی اورارتویی کشف شده است. كتيبه كشف شده از اين قلعه كه به زبان اورارتويي است جهت مطالعات و بهره برداري محققان در موزه ملي تهران نگهداري مي شود.
سایر جاذبه های گردشگری روستا
از جاذبه های طبیعی روستای بسطام می توان به چشم انداز زیبای روستا، ساحل رودخانه آغ چای، چشمه های آب و باغات مختلف اشاره کرد. در غرب روستای بسطام، مابین این روستا و روستای قورول سفلی چشمه آب معدنی به نام شور سو جریان دارد که دارای خواص درمانی برای بهبود بیماری های پوستی و روماتیسم است. از جاذبه های گردشگری اطراف روستای بسطام نیز می توان به سد آغ چای اشاره کرد که در فاصله چهار کیلومتری غرب روستای بسطام و بر روی رودخانه آغ چای ساخته شده است.
موقعیت مکانی
روستای هدف گردشگری بسطام در غرب شهرستان چایپاره و در فاصله ده کیلومتری غرب شهر قره ضیاالدین در امتداد ساحل شمالی رودخانه آغ چای واقع شده است.
منابع:
- irna.ir
- chaypareh-ag.ir
- fa.wikipedia.org
- tasnimnews.com
- irna.ir
- سازمان میراث فرهنگی و گردشگری
