شهرستان چالدران در سمت شمال غربي استان آذربايجان غربي واقع است و از سمت غرب با كشور تركيه هم مرز است. این شهرستان بیشتر به خاطر جنگ چالدران شهرت دارد؛ جنگی که بین نیروهای شاه اسماعیل اول صفوی و سلطان سلیم اول عثمانی در ۳۱ مرداد ۸۹۳ خورشیدی رخ داده است. از آثار این جنگ در شهرستان چالدران، گورستان کشته شدگان جنگ و چندین مجسمه در محل جنگ و داخل شهر است. مقبره سید صدرالدین از مهم ترین بناهای تاریخی و جاهای دیدنی چالدران در شمال استان آذربایجان غربی است که به عنوان نماد رشادت و میهن دوستی ایرانیان برای پاسداشت یاد و خاطره ۲۷ هزار شهید جنگ چالدران با الهام از معماری اصیل ایران و با استفاده از آجر قرمز و سنگ در ۴ کیلومتری چالدران بین روستاهای گل اشاقی و سعدل در دوران صفویه بنا شده است. این اثر زیبا از جمله مقبره های منحصر به فرد اسلامی است که به صورت بنای ۶ ضلعی احداث شده و در دشت وسیعی قرار گرفته و این دشت یادآور واقعه تاریخی جنگ چالدران و نبرد سهمگین ایران و عثمانی است.
میر سید شریف الدین علی صدر قاضی عسگر شیرازی ملقب به سید صدرالدین از وزاری شاه اسماعیل صفوی است که در جنگ به شهادت رسید و مقبره وی از آن زمان مورد تکریم و احترام اهالی چالدران و مناطق اطراف است. در سال ۱۳۷۰ مطالعات باستان شناسی در این مکان صورت گرفت که نشان داد پی مقبره بر روی کرسی چینی سنگی ساخته شده که از داخل مدور و از بیرون ۶ ضلعی بود و بالا بودن آب های تحت الارض پی بنا و قبور شهدا را غرقاب کرده بود که علت آن به احتمال قوی انسداد تخلیه آب های زیرزمینی در انتهای مخروط افکنه در اثر انباشته شدن رسوبات و به احتمال کمتر مربوط به تغییر مسیر حرکت چشمه بالادست بنا یا هر دو اینها بوده است.
ویژگیهای معماری
مصالح استفاده شده در بنا از ۳ ماده اصلی سنگ با ملات گل و آهک بوده و جنس سنگ های حجاری شده در آن از نوع آتشفشانی اسیدی، متعلق به کواترنری و بیشتر به رنگ سفید هستند. مقبره سید صدرالدین در نحوه کرسی چینی سنگی، سنگ های نما و استفاده از ملاط ماسه و آهک با بنای شیخ حیدر قابل مقایسه است. ایوان رفیع و زیبای مقبره در سمت جنوب آن تعبیه شده و تزئیناتی همچون مقرنس کاری، آجرکاری و قاب بندی در آن به کار رفته و نورگیرهای داخلی قسمتی از نور داخل مقبره را تامین می کنند. گنبد زیبای این آرامگاه به صورت دو پوش طراحی شده و ارتفاع بنا با احتساب آن به ۲۵ متر می رسد. در بخش بیرونی بنا و قسمت تحتانی آن به پیروی از اسلوب ساخت مقبره از سنگ های سفید تراش خورده استعمال شده و در سمت فوقانی آن حجرات تزئینی همراه با طاق های جناقی به چشم می خورد. قرینه سازی و بند کشی آجرها به صورت فیل پوش های منظم، قاب بندی و حرکت یکنواخت آجرها در جهت احداث گنبد، زیبایی این بنا را دوچندان می کند. در ورودی محوطه مقبره مجسمه شاه اسماعیل اول به صورت ایستاده و به ارتفاع سه و نیم متر از فایبرگلاس و بتون به رنگ برنز خودنمایی می کند. بنای این مقبره ابتدا به صورت ساختمانی مدور از سنگ و گل با سقف تیرپوش و بنایی ساده بود که پس از انجام مطالعات باستان شناسی و بررسی متون تاریخی، در سال ۱۳۷۸ به پاس احترام شهدای حماسه تاریخی چالدران با حفظ پلان مقبره مکشوفه، یک یادمان آجری گنبد دار از روی پی اصلی احداث شد که نقشه آن ملهم از بنای اولیه بنا است. این یادمان دارای کرسی چینی از جنس سنگ های تراش خورده است که ارتفاعی حدود دومتر را شامل می شود، برای زیبا کردن آن ازاره تزئینی در قسمت فوقانی کرسی چینی ایجاد کرده اند.
موقعیت مکانی
این مقبره در ۴ کیلومتری چالدران بین روستاهای گل اشاقی و سعدل واقع شده است.
منابع:
- سازمان میراث فرهنگی و گردشگری
- فرمانداری چالدران
- kojaro.com
- irna.ir
جاذبه‌های گردشگری شهر چالدران
هتل های شهر چالدران
درود خدا بر روح پر فتوحش و همه شهدای همراهش
