بنای قدیمی عمارت كلاه‌‌فرنگی ماكو و ملحقات آن در سمت شرقی خیابان امام واقع شده است. در اطراف عمارت یاد شده، ساختمان های قدیمی دیگری مانند عمارت شهربانی، محل شورای داوری سابق و چند بنای دیگر نیز وجود دارد.
عمارت كلاه فرنگی كه قسمتی از مجموعه ساختمان های بزرگ و قدیمی ماكو است، متعلق به علیقلی خان بیات بوده است. ساختمان بنا به اواخر دوره قاجاریه مربوط است و تاكنون هیچ دخل و تصرفی در آن صورت نگرفته است.
این عمارت تاریخی دو طبقه است. قسمت داخل از نظر شیوه معماری، مخصوصاً با گچبری های الهام گرفته از طبیعت و آینه كاری های بسیار ارزنده، اثری جالب و دیدنی است. هر طبقه دارای یك بالكن با بیست ستون چوبی است. فضای ساختمان كم است و پوشش بام آن، شیروانی و طرح عمارت هشت ضلعی است.
دو طبقه اين عمارت از نظر نقشه مانند هم ولي از نظر تزيينات و نقاشي هاي روي ديوارها متفاوت است. تزيينات گچبري و آينه كاري فوق العاده زيبا و شيشه هاي رنگي ارسي ها، اتاق آينه كاخ گلستان را تداعي مي كند و اين دليل آن است، كه معماران چيره دست ايراني بر روي آن كار كرده اند. تاكنون هيچ دخل و تصرفي در این بنای تاریخی صورت نگرفته است. كنار اين عمارت ساختماني قديمي ديگري نيز وجود دارد كه عكس دو شير در آن حجاري شده است كه اين ساختمان مدتي بيمارستان بوده است. این بنا به شماره ۲۲۱۴ در فهرست آثار تاریخی به ثبت ملی رسیده است.
منابع:
ghatreh.com
seeiran.ir
